Bayilik Sözleşmesi Nedir?
Bir iş kurmanın en az maliyetli yolu, bayilik almak suretiyle iş kurmaktır. Bu sistemde kendi işini kurmak için bayilik arayan kişiler, bayilik veren firmalara ulaşır ve kendisine uygun markaların bayiliğini alırlar.
Bayilik ilanları, iş ile ilgili web sayfaları (örn: Kobi Vadisi web sitesi) ve bayilik veren firmaların kendi internet siteleri ile de duyurulmaktadır. Kişiler bu ilanları inceler ve kendileri için en uygun firmadan bayilik almak için başvurularını yaparlar.
Bayilik almak isteyen kişi/kişiler ile bayilik verecek olan firma veya şirket arasında bir bayilik / franchise sözleşmesi düzenlenir ve imza altına alınır. Bu sözleşme ile taraflar, birbirlerine karşı yükümlülüklerini yerine getireceklerine söz vermiş olur ve iki taraf arasındaki ticari sınır belirlenir.
İLK BAYİLİK / FRANCHİSE SÖZLEŞMESİ
Dünyada ilk franchise sözleşmesi, 1851 yılında dikiş makinesi icatçısı olan Isaac Singer tarafından yapılmıştır. Singer, dikiş makinesini icat etmiştir ancak üretim yapacak parası yoktur ve makinenin kullanımı da bilinmemektedir.
Her iki durumu da düşünen Singer, üretim için gerekli parayı satıcılardan sağlamış, onlara bölgelerinde satış hakkı vermiş ve onlarda müşterilerini eğiterek satışlarını yapmışlardır.
Franchise sistemini ilk uygulayan şirket Singer şirketidir.
Daha sonra 1899 yılında Coca Cola, 1953 yılında McDonald’s franchise vermeye başlamış ve sistemi büyük başarı ile kullanmışlardır.
1970’li yıllardan sonra franchise çalışma modeli ağırlık kazanmıştır. Günümüzde, dünya çapında binlerce firma ve şirket, bayilik suretiyle işlerini geliştirmiş, şube sayılarını artırmışlardır. Bu sayede; hizmet ve mal pazarlamasındaki zorluklar aşılmış, pazarlama maliyetleri azalmış ve pazar payları artırılmıştır.
Bayilik Sözleşmeleri
Bayilik sözleşmeleri, bağlayıcı sözleşmelerdir ve her iki tarafa da hak ve yükümlülükler getirir. Hukuki bir işlemdir.
Franchise sözleşmesi;
- Franchise verenin üretme, işletme ve pazarlama gibi fikri ve sınaî unsurlarının, franchise almak üzere başvuran kişiye bu hakları kullandırması
- Kendi organizasyonuna dâhil ederek, ticari faaliyetler ve eğitimler konusunda sürekli desteklemek borcu altına girmesi
- Franchise (bayilik) alanın ise; vereceği hizmetleri, firma adı altında, kendi nam ve hesabına yapmak ve desteklemek
- Franchise verene bunun karşılığında belli bir bedel ödemeyi kabul ettiği
- Bir borç ilişkisi olan ve kanunda düzenlenmemiş, iki tarafa da borç yükleyen bir sözleşmedir
Franchise sözleşmesi, kendine özgü bir sözleşmedir ve isimsizdir.
Bayilik Sözleşmesinin Unsurları
Franchise Alanın Bağımsız Olması
Bir franchise sözleşmesinde taraflar, franchise alan ve verendir. Franchise alan kişi bağımsızdır ve kendi adına çalışır. Franchise alan, gerçek ve tüzel kişi olabilir.
Franchise Sistemi
Bu sistem;
- Pazarlama Anlayışı; franchise verenin hizmet ve mallarını pazarlamak için, mal ve hizmetlerin temin edilmesi, fiyatları, yapılan reklam, iş yapılırken kullanılacak kıyafet ve teçhizatlar, işletmelerin kiralanması gibi kurallarını belirler. Bu pazarlama anlayışıdır.
- Know-How; franchise verenin sahip olduğu işletmenin ismi, dekorasyon ve donanım, işletmeye ait teknik ve mesleki bilgiler, gayri maddi mallar, hizmet ya da ürünün markası, amblem, logo vb.
- Franchise Anlayışı; franchise veren ve alan arasındaki iç ilişkileri düzenleyen bölümlerdir.
- Tarafların hakları ve yükümlülükleri, kazanç planları, franchising ücreti, eğitime ilişkin unsurlar gibi düzenlemeler olmaktadır.
Bedel Unsuru
Franchise sözleşmesi kurulduğu andan itibaren, franchise alan, franchise verene belli bir ücret ödemeyi kabul etmektedir. Bu ücretler başlangıçta ödenen ve sonra dönem dönem ödenen ücretler olarak belirlenir. Başlangıç ücretinde; işyerinin bulunması, iç ve dış donanımı, eğitim ve reklam gibi giderler için 1 kere ödenir. Dönemsel ücretler ise; aylık ya da yıllık olarak ayrıca tarafların kararlaştırdığı zamanlarda ödenmektedir.
Dikey Birliktelik Unsuru
Franchise alanın ve sistemin başarısı birbirine bağlıdır. Yani franchise alan gerçek ya da tüzel kişinin başarılı olması için, sistemin de başarılı olması gerekir. Bu sistemdeki menfaatlerden her iki tarafta yararlanır. Ekonomik güçleri bir olmadığından dolayı aralarındaki ilişki dikey ilişkidir. Piyasadaki rakipler için grup oluşturulur ve imaj birliği ve pazarlama anlayışı ise ortak çalışma içine girilir.
Anlaşma Unsuru
Franchise sözleşmeleri anlaşma üzerine kurulur, herhangi bir şekil şartı yoktur. Patent ve marka lisansı içerecekse, yazılı söyleşme yapılmalıdır.
Bayilik Sözleşmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Bayilik sözleşmeleri, franchise almak isteyenin ve franchise verenin belli şartları kabulü ile kurulur ve imza altına alınır. Ortada bir işbirliği ve resmiyet kazanması gereken bir ticari ilişki mevcuttur. Sözleşme yazılırken, her iki tarafın hak ve yükümlülükleri açıkça belirtilmelidir. Taraflar arasında herhangi bir ihtilaf halinde, tarafların iletişim bilgisi, konu ile ilgilenecek mahkeme bilgisi, marka hakkını kullanmak, sorumluluklar ve bayiliğin devri gibi durumlar sözleşmede açıkça belirtilmelidir.
- Kanunlara aykırı olmayacak şekilde düzenlenmiş olmalıdır. Sözleşmeler hukuku alanında uzman bir avukat yardımıyla hazırlanmalıdır. Sözleşmeler, firma ve hizmete göre değişiklik gösterir.
- Girişimci adayı, sözleşmeyi imzalamadan önce, örnek sözleşmeleri incelemeli ve bu konuda bilgi sahibi olmalıdır. Bu ticari açıdan zarar görmemeleri için önemlidir. Sözleşme örneklerini incelediklerinde, sözleşme kavramı genel hatları ile anlaşılabilir.
Bayilik sözleşmeleri yapılırken, sözleşmede aşağıda yer alan konular hakkında da bilgilerin olup olmadığına dikkat edilmelidir:
- Ürün ya da hizmet bilgileri
- Sözleşme konusu ürün/ürünlerin iadesi ve değişimi
- Firmanın sunacağı destekler
- Tarafların iletişim bilgileri ve unvanı
- Bayilik alacak tarafın, hizmet ya da ürünü ne şekilde sunup satacağı
- Sözleşmedeki hükümlere uyulmadığı durumlarda uygulanacak cezai yaptırımlar
- Fesih şartları
- Bayilik ücret ödemeleri (ayrıntılı bir şekilde)
- Reklam giderlerine dair bilgilendirmeler
- Tarafların yükümlülükleri
Her sektörün hizmeti farklıdır ve sözleşmelerin hizmet ve ürüne göre düzenlenmesi gerekir. Ayrıca franchise sözleşmelerinde iki tarafın talepleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Sözleşme dışı bir talep varsa, bu da sözleşmede belirtilmelidir ki, ileri ki zamanlarda bir olumsuzluk durumunda sözleşme dikkate alınır. Sözleşme şartları iyice okunmalı ve hatalar ve eksiklikler giderildikten sonra imza altına alınmalıdır.
Bayilik Sözleşmesinde Olması Gerekenler
Aşağıda yer alan maddeler genel olarak ele alınmıştır. Firmalara ve sözleşme tiplerine göre değişkenlik gösterebilir.
1. Taraflar
Franchise alan ve franchise verenin gerçek ya da tüzel kişi ise adı, soyadı veya unvanı belirtilir.
2. Sözleşme Konusu
Hangi ürün ya da hizmetin verileceği sözleşme konusudur. Kimler arasında ve hangi amaçla düzenlendiği belirtilmiştir.
3. Adres
Tarafların adres ve iletişim bilgileri belirtilmelidir.
4. Genel Hükümler
Sözleşmede imza altına alınması ve uygulanması gereken genel hükümler belirtilir.
5. Ticari Markanın Korunması ve Haksız Rekabetin Önlenmesi
Bayilik alanın ticari markayı koruması ve haklarını rekabet amacıyla kullanmaması için gerekli kurallar
6. Bayi Standartları ve Performans Kriterleri
Franchise veren firmanın standartları ve franchise alanın göstermek zorunda olduğu performans kriterleri yer alır.
7. Eğitim
Franchise alana ve personele verilecek eğitimin şartları belirlenir.
8. Yetki Belgesi
Franchise veren tarafından, franchise alanın hakları kullanım açısından verdiği yetki belgesi.
9. Ticari Şartlar
Sözleşme kapsamınca her iki tarafa da verilen ticari şartlar belirlenmektedir.
10. Teminat
Tarafların birbirlerine verdiği teminatlar ve teminat bedeli belirlenir.
11. Ürünün Siparişi, İptali ve Ödemeleri
Franchise veren ve alan arasında sözleşmede düzenlenen, ürünlere ait sipariş iptal ve ödeme şartları yer alır.
12. Satış Fiyatının Belirlemesi
Ürün ya da hizmetin satış bedeli belirlenir.
13. Pazarlama Aktivitelerinin Desteklenmesi
Pazarlama sırasında yapılacak aktivitelerin taraflarca desteklenmesi maddeleri belirlenir.
14. Bayinin Tanıtım, Pazarlama, Satış Geliştirme Faaliyetleri
Bayinin hizmet sırasında ürünlerini tanıtım, pazarlama ve satış geliştirmesi konusunda yapacağı faaliyetler belirlenir.
15. Bayi Ziyaretleri
Bayilere yapılacak ziyaretlerin detayları belirlenir.
16. Bayilikte Kullanılacak İş Formları
İş ile ilgili alım, satım ve personel alım formları gibi detaylar belirlenir.
17. İşyeri Sigortası
İş yeri sigorta kapsamı belirlenir.
18. Muhasebe Hesapları ve Verilecek Raporlar
Aylık ve yıllık dönemler olarak verilecek raporlar
18. Devir yasağı
Bayilik alınan yerin bir başkasına devrinin yasak olduğuna dair maddeler.
19. Sorumluluk Bölgesi
Bayilik alacak kişinin hangi bölgede sorumlu olacağı ve bu bölgenin dışında iş yapmaması
20. Sözleşmenin Süresi
Sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi yer alır.
Bayilik Sözleşmesi Örneği
Kobi Vadisi internet portalının birçok bölümünde, bayilik sözleşmelerine dair bilgileri paylaşmış durumdayız. Bu konu hem yatırımcı hem de marka yöneticileri açısından hukuki açıdan büyük önem taşıdığından dolayı, mutlaka konusunda uzman bir avukattan veya uzmandan destek almanız oldukça faydalı olacaktır.
Alt alanda bayilik sözleşmesi örneğine ücretsiz olarak ulaşabilirsiniz.
Ulaşacağınız bu dökümanda yer alan tüm bilgiler; örnek niteliğindedir. RESMİ VE GÜNCEL GEÇERLİLİĞİ YOKTUR.
Oluşabilecek hukuki durumlarda, Kobi Vadisi internet portalı hiçbir sorumluluğu kabul etmez.
Bayilik Sözleşmesi Örneği (PDF, 286.0 kb)Bayilik Sözleşmelerinin Sona Erdirilmesi
Bayilik alan ve veren arasındaki sözleşme bazı durumlar nedeniyle sona erdirilebilir. Bunlardan ilki, sözleşmenin kendiliğinden (süre olarak) sona ermesidir. Süre bitimi, taraflardan birinin ölümü, iflası ya da lisans kaybı sözleşmeyi kendiliğinden sona erdirir. Süre verilerek yani olağan fesihte; bitim süresi belli olamayan sözleşmenin, bir sebebe gerek olmadan, taraflardan birinin kendi iradesiyle sona erdirmesidir.
Olağanüstü fesih, taraflardan birinin, vaktinden evvel, ileri ki zamanı etkileyecek şekilde sözleşmeyi sona erdirmesidir. Öngörülmeyen durumlar ortaya çıkabilir, borçlar yerine getirilemez ya da dürüstlük kuralına aykırı davranış var ise taraflardan biri sözleşmeyi tek tarafla fesih edebilir.
Sözleşme fesih durumunu en büyük etkenleri; sözleşme maddelerinin yerine getirilmemesidir. Verilen taahhütlerin karşılanmamasıdır.
SONRAKİ AŞAMA: Bayilik Veren Firmalara Ulaşmak
Bayilik sözleşmesi içeriğini inceledikten sonra, bayilik veren firmalara ulaşarak, başvuru yapmaya başlayabilirsiniz.
Yeni Eklenen Bayilikler
