Bilgi, verinin işlenerek kullanılabilir, anlamlı ve yararlı bir hale getirilmesiyle elde edilir. Bir sistem işleyişini gerektiren bu süreç, çeşitli şekillerde oluşturulabilir. Günümüzde veri, bilgisayar teknolojisine dayalı olarak işlenir ve elde edilen bilgi yine aynı sistem ve teknolojiyle kontrol edilir, saklanır ve yeni uygulamalarda kullanılabilir.
Bilgi teknolojileri, bilgiyi yaratmak, saklamak, değiştirmek, kullanmak, çoğaltmak, geliştirmek, bölüşmek ve etkileşimli hale getirmek amaçlı yapıdır. Bilgi teknolojileri, insanın işlerini kolaylaştırmış ancak kendisine bağımlı hale getirmiştir.
Sistemdeki bir kesinti, bozulma ya da aksama neredeyse tüm işleri durma noktasına getirmiş ve deyim yerinde ise tüm yaşamı alt üst edecek noktaya gelmiştir.
Bilgi Teknolojisini Anlamak
İçindekiler
Ulaşım, eğitim, iletişim, ticaret, sağlık ve endüstri gibi hemen hemen hayatın içindeki her şey bu bilgi teknolojilerine bağımlı hale gelmiştir.
Bu bakımdan, bilgi teknolojileri sistemlerinin işleyişinin sürekliliği sağlanmalı, doğru, etkin ve verimli bir sürdürülme sağlanmalıdır.
Bilgi teknolojileri ortamında işletmelerin ya da şirketlerin iç ve dış denetimi yapılmaktadır. En önemli kural bilgi teknolojilerini anlamaktır çünkü işletme uygulamalarının büyük çoğunluğu bu sistemler üzerinden uygulanmaktadır. Bilgi teknolojisine dâhil olmayan sistemler ise bir şekilde BT ile ilişkilendirilerek yürütülmektedir. BT kontrollerinin işletmede inşa edilmesi, yürütülmesi ve değerlemesi bilgi teknolojilerinin anlaşılmasıyla olanaklıdır.
Bilgi teknolojilerinin 2 önemli öğesi;
- İşletme kontrollerinin bilgi teknolojisi ortamında yapılandırılması
- Bilgi teknolojisi kontrolü
Bilgi Teknolojileri Ortamında Üretim
Belirttiğimiz gibi, BT’ye geçmeyen ve BT dışında kalan faaliyetler, bir şekilde BT’yi dikkate almak ve ilişkilendirerek yürütmek zorundadır. Her işletmede NT’nin kullanımı aslında zorunludur ve gereklilik arz eder.
Bir işletme, BT ortamında doğru ve güvenilir finansal tablolarını vaktinde elde etmek, işletme politikasına uygun bir faaliyet sürdürmek, işletme süreçlerinin verimli ve etkin olarak çalışmasını sağlamak, için sistemlerini, sistemli bir şekilde işletmelidir.
Bu kontrollerin işletilmesi ve koordineli bir şekilde yürütülmesi, yönetimin işidir. Kontrollerin yerindeliğini ve amaçlara uygunluğunu test ederek, finansal tabloların güvenilirliği hakkında yargıya varmak işi de denetimin görevidir. Verimliliği Arttırmada Teknoloji Nasıl Kullanılır?
Bilgi Teknolojileri Sisteminde Denetim Gerekliliği
İşletmeler ve işletme denetimi açısından ele alacak olursak, önemli ve geniş bir alan olduğu açıktır. İşletmelerde kullanılan BT sistemlerinin görevlerine bakacak olursak;
- BT sistemlerinde işletmenin bilgi işleme süreçleri kapsamındaki yönetim bilgi sistemi ve muhasebe bilgi sistemi uygulamalarının tamamını birleştiren kaynak planlama sistemleri ile bütünleştirildiğinden, başlama, kayıt, işleme ve finansal bilgilerin raporlanması işlemleri de büyük ölçüde otomatik olarak gerçekleşmektedir.
- Sistemler, müşterilere çok çeşitli elektronik hizmetler sunar. Faturalama işlemleri de otomatik olarak yapılmaktadır.
- Uzman sistemler, yapay sinir ağları ve yapay zekâ sistemleri gibi yazılımlar, karar almakta ve karar desteği sağlamaktadır.
- Elektronik fon transferleri ve elektronik veri değişimi, kâğıtsız ortamda elektronik olarak siparişleri ve aktarımları bir bilgisayardan diğerine geçirebilir.
- Siparişler, krediler, emeklilik fonları, komisyonları ve şüpheli alacak hesaplarını gibi bir çok karmaşık işlem ve hesapları, otomatik olarak gerçekleştirir.
Bir işletmede karar alabilmek için sadece finansal tablo denetiminin sonuçlarıyla yetinilmemekte ve muhasebe bilgi sistemi de diğer bilgi sistemleriyle bütün hale getirilmiştir.
Uygunluk denetimi; işletmenin bölümlerince uyulması gerekli bölüm ve ölçütlere uyma ve uygulama derecesinin denetçi tarafından belirlenmesi anlamındadır.
Faaliyet denetimi; örgütsel faaliyetlerin sistematik şekilde incelenerek yapılan faaliyetler için kullanılan tüm kaynakların etkinlik ve verimliliğe ilişkin sonuçların saptanmasıdır.
Denetçi, BT kontrollerini tanımlamalıdır. Bu tanımlama finansal raporlama hedeflerini etkiler.
BT ortamında güvence, iç kontrol sisteminin içinde BT kontrolleriyle sağlanmış olmalıdır. Bu güvence sürekli kılınmalı, güvenilir ve sürekli kanıt izi sağlanmalıdır. Teknoloji Yol Haritası Nedir?
Bilgi Teknolojilerinin İç Kontrole Etkisi
BT iç kontrolün etkinliğini büyük ölçüde artırmıştır. Bu gelişme olumludur ancak bazı riskleri de beraberinde getirmiştir. İç kontrol, 5 bileşenden oluşur.
- Kontrol ortamı
- Risk belirlemesi
- Kontrol eylemleri
- Bilgi ve iletişim
- İzleme
Bu 5 bileşen, işletmenin finansal raporlama, işlemler veya amaçlarının uygunluğu ve işletme fonksiyonunun veya işlem birimlerinin başarısıyla ilgili olarak etkilemektedir. Bilgi teknolojileri iç kontrolün oluşturulmasında, işleyişinde, amaçlarına ulaşmasında önemli bir rol oynar.
- Bilginin zamanlılığını, elde edilebilirliğini ve doğruluğunu artırır
- Bilginin ek analizlerini kolaylaştırır
- Kontrollerin hata ve hileleri kaçırma ve atlama riskini azaltır
- Varlık hareketlerini, bunlara ilişkin politika ve yordamların izlenme yeteneğini artırır
Riskleri
- Uygun olmayan ele dayalı müdahale edilmesi
- Sistemlerin ve programların yetkisiz değiştirilmesi
- Ana kütüklerdeki verinin yetkisiz değiştirilmesi
- Sistemlerin ve programların gerekli değişimindeki başarısızlık
- Verinin yanlış işlenmesini sağlayan sistem ya da programlara güven duymak
Tavsiye Edilen İçerikler
