2020 yılının hem dünya hem de ülkemiz için pekiyi başlamadığı bir gerçek. Felaket olaylar sadece Ocak ayı ve şubat ayının ilk haftasında meydana geldi.
Avustralya kıtasındaki büyük yangın insanları evlerinden ve canından ederken (40 kişi öldü), o kıtada yaşayan hayvanların canını kaybetmesi korkunç boyutlara yol açtı. (1.25 milyar hayvan)
NBA yıldızı Kobe Bryant ve kızı Gianna Maria’nın helikopter kazasında ölümleri, hem Türkiye’de hem de dünyada büyük üzüntüye neden oldu.
Elazığ ilimiz 6,8 şiddetindeki depremle sarsıldı. Enkaz altından mucize kurtuluşlar görsek de 40 vatandaşımız yaşamını yitirdi. Özellikle kerpiç olan yapılar yıkıldı.
Van ilimizde çığ düştü. Kurtarmaya giden ekipler de çığ altında kalınca asker, itfaiye, Afad ve sağlık ekibinden 33 can şehit oldu. Aynı gün Sabiha Gökçen havaalanında, hava şartlarından dolayı uçak piste inmeye çalışınca, 3 parçaya ayrıldı. Bu kazada 3 kadın yolcu yaşamını yitirirken, yüzlerce yolcu yaralandı.
Pakistan’daki çığ felaketi, İran ve Afganistan’da düşen iki yolcu uçağı ve yüzlerce ölümün ardından, sanki hiç derdimiz yokmuş gibi dünyayı etkileyen bir virüs, Çin ülkesinden dünyaya yayılmaya başladı.
Önce coronavirüs nedir ve insanlara nasıl geçer ona bir bakalım:
Corona Virüs Nedir?
İçindekiler
Öksürük, burun akıntısı, yüksek ateş ve boğaz ağrısı ile kendini gösteren virüs, dolaşım sistemindeki hücreleri hedef almakta. Çin’deki bir deniz ürünleri pazarındaki yılandan insanlara geçtiği düşünülüyor. Çinlilerin deniz ürünlerine karşı aşırı tutkuları var ve yemek kültürleri pek çok ülkeden farklı.
İnsanlar arasında bulaşma yöntemi ise hapşırma, öksürme ve tokalaşma olarak geçişi sağlıyor. Bu virüs, tıpkı zatürre gibi solunum yolu hastalıklarından gerçekleşmekte. Ciğerlere dolan sıvı, insanlarda nefes alınmasını engelliyor. Bu da ölüme neden oluyor. Ayrıca dolaşım sistemini engelleyen virüs, akciğerden kan dolaşımına yeterli oksijen sağlayamadığından dolayı, çoklu organ yetmezliğine bağlı ölümlere yol açıyor.
Corona Virüsünün Ortaya Çıkışı ve Etkilediği Ülkeler
Çin’in Wuhan kentinde 12 Aralık 2019 tarihinde ilk tespiti yapılan virüs, Huanan Deniz Ürünleri Pazarında görüldü. Tespitin ardından pazar kapatıldı ancak o kadar hızlı yayılmaya başladı ki dünyada pek çok ülkede Coronavirüs taşıyan kişi ortaya çıktı.
Vuhan kenti karantinaya alındı. Kente giriş çıkışlar durduruldu. Ülkeler o kentte yaşayan vatandaşlarını almak için uçak gönderdi. Pek çok insan ülkesine geri döndü ancak önce gerekli tüm testlerden geçtikten sonra ülkelerine gönderildi. Şüpheli olanlar ise karantina altına alındı.
Avustralya, Çin’den dönen vatandaşlarını ki bu sayı 600 kişi civarı, merkezden kilometrelerce uzaktaki Cristmas adasında karantinaya alacağını açıkladı. Türkiye, Güney Kore, Singapur, İngiltere, ABD, Fransa, Hindistan ülkeye uçak gönderdi ve tahliye çalışmalarına başladı. Bu arada Singapur, yakın zamanda Çin’e giden hiç kimsenin Singapur’a girmesine izin vermeyeceklerini de açıkladı.
Virüsten etkilenen ülkelere bakacak olursak; Tayland, Japonya, Almanya, ABD, Singapur, Avustralya, Fransa, Güney Kore, Malezya, Nepal, Kanada, Kamboçya, Sri Lanka ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde virüsten etkilenen az sayıda kişiye rastlandı.
Çinli yetkililerin açıkladığı sayıya bakarsak; 28.018 kişide virüs tespit edildi ve şimdiye kadar bu virüsten 563 kişi yaşamını yitirdi. Bu arada yeni tip corona virüsün tehlikesini insanlara haber veren doktor Li Wenliang’da salgın nedeniyle yaşamını yitirdi ve 563 olan ölüm sayısı 564’e yükseldi. Hava şartlarından dolayı grip vakaları da artınca daha kötü sonuçlar olma endişesi hala sürüyor.
Corona Virüsünün Ekonomiye Darbesi
Virüsün ortaya çıktığı daha doğrusu dünya ülkelerince duyulmasının ardından, bu durum hem Çin ekonomisini hem de dünya ekonomisini sarstı. Çin ile ekonomik ilişkiler geçici olarak askıya alındı.
Teknolojik ürünlerin dev firmalarının başkenti olan Çin ürünlerine talep azaldı. Otomobil üreticilerinden havayolu şirketlerine ve otellere kadar salgının ekonomik etkisi de görülmeye başlandı.
Coronavirüs salgını, turizmden parça tedarikine, otomotiv ve teknoloji endüstrilerine kadar her şeyi etkileyen zararlı bir ekonomik ve ticari etkiye sahip. Borsalar değişken olmaya başladı ve küresel ekonominin altıda birini oluşturan Çin ekonomisinin yavaşlaması bekleniyor.
Tedarik Zinciri
Pekin tarafından getirilen seyahat kısıtlamasının gevşemesi nedeniyle Airbus, Tianjin’deki üretim hattını kapattı ve yeniden açılacağı hakkında da bir açıklama yapmadı. Tesis ayda 6 adet A320 uçağı üretiyordu. Ayrıca Çin’de Toyota, General Motors ve Volkswagen’de üretimleri durdurdu.
Üretim çıktısı üzerindeki etki Çin ile sınırlı değil. Güney Koreli otomobil üreticisi Hyundai, genellikle iki ülke arasında akışı olan parçaların, tedarik zincirindeki aksama nedeniyle üretim hatlarını durdurdu. Japonya devi Honda’nın Wuhan kentinde 3 fabrikası mevcut ve bu virüs üretimi ve şirket karlarını olumsuz etkiledi.
İngiltere’nin en büyük ilaç üretim firması GSK, yaklaşık 100 kişinin istihdam edildiği Tianjin’deki ilaç paketleme tesisinin, yeni yıl tatilinden sonra kapatıldığını açıkladı. Şirketin Çin genelinde 3000 çalışanı var ve bunların çoğu artık evden çalışıyor.
Wuhan’da tedarikçileri olan Apple, bazı tedarik firmalarının açılışını Şubat ayı sonuna erteledi ki daha önce Ocak ayında açılması gündemdeydi. Baş Çinli tedarikçisi Foxcoon ise Çin’deki üretimin tamamen durdurduğu biliniyor.
Çin Pazarı
Çin pazarında kayda değer satış yığınına güvenen küresel markalar, önemli kararlar almaya başladı. Gelirlerinin yüzde 17’sini Çin’in oluşturduğu Nike, ülkedeki mağazalarının yarısını kapattı. Kapanmayan mağazalara saat kısıtlaması getirdi.
Adidas mağazalarının önemli bir kısmını kapattı. H&M, Ocak ayında Çin’deki mağaza kapanışlarından zarar gördü. Gap ve Hugo Boss ise ya mağazalarını kapattı ya da saatlerine sınırlama getirildi.
Disney faaliyetlerine sınırlama getirdi ki Çin’de iki tema parkı bulunuyor. Kea, Çin’deki tüm mağazalarını kapattı. McDonald’s ülkedeki ağının yüzde 10’unu, Starbucks ise 4100 cafesinin yarısını kapattı. Dünyanın dört bir yanındaki şirketler, Çin’deki çalışanlarının evden çalışmaları talimatları gönderdi.
Çin, gelişen orta sınıfı sayesinde, lüks ürünler için hızla büyüyen bir pazar. Burberry gelirlerinin yüzde 16’sından fazlasını Çin’den sağlıyor, ancak bildiğimiz kadarıyla krizden henüz söz etmiş değil.
Aston Martin ve Jaguar Land Rover (JLR) dünyanın en kalabalık ülkesindeki hızla büyüyen satışlara, daha çok bağımlı hale geldi. JLR satışları, Çin’deki satışlarını toparlamaya başlamıştı. Ana şirketi Tata Motors grup çapında etki için uyarı yaptı ki satışlarının yüzde 17’si yani yaklaşık 100 bin araç Çin’den geliyor.
Çin neredeyse bütün sinema salonlarını kapattı. Bu tedbir iyi bir tedbir çünkü virüs taşıdığını bilmeyen biri, sinemaya gittiğinde diğer insanlarla temas halinde, hastalığı hızlıca yayabilir.
Turizm
Coronavirüs’ün turizme etkisi ağır oldu. Bazı ülkeler, Çin’e uçak seyahatlerini durdurdu. Otellerde ve tatil beldelerinde pek çok rezervasyon iptal edildi. Çin vatandaşları her yıl ülkelere tatil seyahatleri ya da iş seyahatleri yapıyor ve bu sayı milyonlarla ifade ediliyor.
2000 yılında Çin’den yurt dışına seyahat edenlerin sayısı 10,5 milyon iken, 2018’de 150 milyona yükseldi. Özellikle Çin’e yakın ülkelere Çin halkının seyahat ettiği biliniyor ancak virüs salgınından sonra bu seyahatler kısıtlanınca, gelirlerinin büyük kısmı Çinlilerden olan yöreler ve ülkeler, ekonomik olarak da ağır etkilendi. Malezya, Çin ile tüm seyahatleri durdurdu.
Endonezya’nın cenneti ünlü Bali adası, Çinlilerin en çok tercih ettikleri yerlerden. Bir gün içinde 10 bin Çin vatandaşı gezilerini iptal etti. Hong Kong merkezli Cathay Pacific, ülkeye uçuşları yüzde 90 oranında azalttı. 27 bin personelini 3 hafta ücretsiz izin almaları konusunda da uyardı. British Airways’de önemli ölçüde uçuşlara sınırlama getirdi.
Londra Intercontinental Hotels, Çin’de 443 çıkışa sahip ve bir süre için iptal ücretlerinden feragat ederek, yurt içi ve yurt dışı gelen seyahatlerde, düşüşün etkisine katkıda bulundu.
Corona Virüsünün Türkiye Ekonomisine Etkisi
Türkiye ve Çin arasında yoğun bir seyahat trafiği var. Çin’den Türkiye’ye ya da Türkiye’den Çin’e gezi ve iş amaçlı seyahat akışı mevcut. Ancak coronavirüs etkisiyle ekonomi de ağır etkilendi.
Fethiye ve Kapadokya, Çinli turistlerin yoğun olarak ülkemizde tercih ettikleri yerler. Virüs nedeniyle neredeyse 1 günde 15 bin kişilik rezervasyon iptal edildi. Bu da o bölge için büyük ekonomik kayıp.
Özellikle ulaştırma sektöründe tedbirler uygulanmaya devam ediliyor. THY, Çin’in Guangzau, Pekin, Şanghay ve Şian şehirlerine uçuşları 9 Şubata kadar durdurmuşken, alınan bir kararla Şubat sonuna kadar bu şehirlere uçuşlar durduruldu. Sadece ihtiyaç olan sağlık ürünleri için uçuşlara özel izin veriliyor.
Bir darbe de iki ülke arasındaki kargo ticaretine vuruldu. Çinli firmalar Ali Baba ve Ali Ekspres, Türkiye’deki önemli alışveriş yapılan şirketler. Bu iki firmanın Çin’den gelen kargoları durduruldu. Firmanın Singapur ve Malezya acentelerinden kargoların Türkiye’ye ulaşmasında bir sorun şimdilik bulunmuyor. Ancak bu ürünlere verilen siparişler de oldukça geriledi.
UZMAN GÖRÜŞÜ
Her ne kadar virüs hakkında uzman olmasak da, virüsün etkilerinin bir süre daha en azından tedavisi tam olarak bulunup, insanlar için tehdit oluşturmasının azalmasına kadar, her alanda dikkatli olunması gerektiğini söyleyebiliriz.
Çin’deki her eyalete yayılma olasılığı yüksek, çünkü sıradan bir grip gibi görünen bu virüsün daha kaç kişide olduğu tam tespit edilmiş değil.
Dünya nüfusu 2020 itibariyle 7.8 milyarı buluyor. Çin nüfusu da 1.4 milyarı geçti ki bu da dünya nüfusunun yüzde 20’sine denk geliyor. Alınan tüm önlemlere rağmen, Çin’de nüfus artış gösteriyor.
Virüsün etkisi geçinceye kadar dünya çapında her alanda tedbirlerin uygulanmasına devam edilecek. Gerekli tedbirleri almadan Çin’e seyahat etmemeniz, Çin ürünlerine şimdilik kısıtlama getirmeniz önemli. En azından Dünya Sağlık Örgütünün uyarılarına dikkat etmeniz de gerekiyor.
Tavsiye Edilen İçerikler
