Memurlar İçin Yasaklı ve Yasak Olmayan İşler
İçindekiler
Bilindiği üzere Türkiye Cumhuriyetinde görev yapan tüm memurlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında görevlerini yerine getirmektedir. Bu kanun kendilerine memurluk dışında bazı işleri yasaklamışken, bazı işlerde de serbestlik getirmiştir.
657 sayılı kanun, devlet memurlarını hizmet niteliklerini, şartlarını, atanmalarını, atandıktan sonra yetiştirilmelerini, meslekte ilerleme ve yükselmelerini, hak, ödev ve yükümlülüklerini, sorumluluklarını, alacakları aylık, ödenek ve diğer özlük işlerini düzenleyen kanundur.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, devlete bağlı bir kurumda, kamu personeli olarak görev yapan kişileri ilgilendiren bir kanun olarak, kişinin kamu personeli olabilmesi için gereken şartları, nitelikleri, kamuda görev yapan personelin hak ve ödevlerinin belirtildiği, uygulamaya geçirilmesini sağlayan bir kanun olarak kısaca tanımlanmaktadır.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda ilk maddesinde:
İl özel idareleri, genel ve katma bütçeli kurumlar, belediyeler, belediyeler ve il özel idarelerinin kurmuş oldukları birlikler, bunlara bağla döner sermayeli kuruluşlar, kanunlarla kurulan fonlar, kefalet sandıkları, beden terbiyesi bölge müdürlüklerinde görev yapan memurlar hakkında uygulandığı belirtilmektedir.
Bunların dışında yine devlet kurumlarında görev yapan geçici ve sözleşmeli personel hakkında da düzenlemeler 657 sayılım kanunda belirtilen hükümler uygulanmaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, disiplin ve izin hükümleri, özel hizmet tazminatı ve ek gösterge cetveli gibi maddelerinin sürekli olarak değişmesi nedeniyle en sık söz edilen kanundur.
Devlet Memurları Hangi İşleri Yapamaz?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, devlet bünyesinde çalışan memurların hangi görevleri yapıp yapamayacağını da belirlemiştir. Devlet memurlarının yapamayacağı işler;
Ticaret-Esnaflık
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, memurların ticaret yapmasını yasaklamıştır. Yani devlet memurları tacirlik yapamaz ve esnaf olarak faaliyette bulunamaz. Ticaret ve esnaflık yapmaları için devlet memurluğundan istifa etmeleri gerekmektedir.
Ticaret yapacak kişi, memurun eşi ya da çocuğu ise, devlet memurunun bu durumu, ticaret faaliyetine başlandıktan itibaren 15 gün içinde, kendi çalıştığı kuruma bildirme mecburiyeti bulunmaktadır.
Devlet memurlarının ticarethane açması, işyeri, büro ve ofis açarak, ticarete uğraşması da yasak kapsamındadır.
Ortaklık
Devlet memuru olarak görev yapan kişilerin, bir şirkete ortak olmaları yasaklanmıştır. Kendi eşi ya da çocuklarının kurdukları şirkete bile ortak olamazlar. Şirketlerden hisse payı almaları da yasaklanmıştır. Ayrıca ticari vekil olarak da çalışmaları yasaklanmıştır.
Memurların herhangi bir kooperatife, meslek kuruluşuna ya da yapı kalkınma kuruluşuna üye olmaları yasaktır. Ancak görevleri nedeniyle üye olmaları gerekiyorsa, bu durum kanun dışındadır. Ayrıca 657 sayılı kanun, memurların menfaat sağlamalarına neden olacak hediye kabul etmelerini de yasaklamıştır.
E-Ticaret
Devlet memurlarının ilgili kanun kapsamında E-Ticaret de dâhil olmak üzere, herhangi bir kazanç getirecek faaliyetlerinde bulunmaları yasaktır.
Hayvancılık
Gelir getirici özelliği nedeniyle devlet memurlarının küçük ya da büyükbaş hayvan ticareti yapması da yasak kapsamındadır..
Memurların Ticaret Yapma Cezası
657’ye tabi görev yapan memurun, herhangi bir şekilde tacir unvanı ile ticaret yapması kesin olarak yasaklanmıştır. Bu yasaklara uymayarak ticari faaliyet yürüterek kazanç sağladığı tespit edilen memurlar hakkında kademe durdurma cezası uygulanır bu da terfi alamamak demektir.
Terfisi durdurulan memur, aynı şekilde ticari faaliyetlerine devam ediyorsa ve sunun tespiti yapılırsa bu kez memuriyetten men cezası alması büyük olasılıktır.
Devlet Memurlarının Yapabilecekleri İşler Nelerdir?
Her ne kadar 657 sayılı kanun devlet memurlarının kazanç getirecek ticari işler yapmasını yasakladıysa da, bazı işlerin yapılmasına olanak sağlanmaktadır. Memur, üstlendiği görevleri aksatmamak, mesai saatlerini kullanmamak gibi görev duygusunu istismar etmemek, devlet memurluğunun verdiği itibarı ve güveni zedelememek koşuluyla bazı işleri yapabilir.
Bir örnekle açıklarsak:
Devlet memuru statüsünde görev yapan bir öğretmen, hafta sonu tatili ve hafta içi mesai saatleri dışında özel ders verme imkânına sahiptir. Ayrıca özel ders veren kuruluşta çalışması ve kazanç elde etmesi de serbesttir. Ancak, dikkat edilmesi gereken husus, öğretmenin ek gelir sağlamak amacıyla özel ders verdiği kurum ya da kuruluş, Milli Eğitim Bakanlığı onaylı ve izin kapsamında olan bir eğitim kurumu olmalıdır.
Milli Eğitimin izin vermediği, cemaatlere ya da tarikatlara ait herhangi bir eğitim yerinde, öğretmenlerin eğitim vererek kazanç elde etmeleri kesinlikle yasaktır.
Devlet Memurlarının Diğer Yapabileceği İşler
- Gayrimenkul ve zirai geliri elde edebilirler.
- Hisse senedi alım ve satımı yapabilirler.
- Sosyal sorumluluk projelerinde yer alabilirler.
- Mesai saatleri dışında yapmak ve görevlerinin adını ve itibarını zedelememek kaydıyla ve SGK ilişkisi kurmamak kaydıyla, film ve dizilerde oynayabilir ve tiyatro oyununda sahne alabilirler.
- Müzik şirketiyle, Fikir ve sanat Eserleri kapsamında telif anlaşması yaparak CD çıkartabilir ve sahneye çıkıp şarkı söyleyebilirler.
- Eserinde herhangi bir gizli bilgiye yer vermemek kaydıyla kitap yazabilir ve bastırabilirler.
- Yönetim ve denetim kurullarında görev almamak kaydıyla, anonim ve limited şirketlerin hisse ortağı olabilirler.
- Gençlik ve Spor Hizmetleri’nde görevli memurlar, kurumu bilgilendirmek ve en üst amirinden izin almak kaydı ile hakemlik faaliyetleri yürütebilirler.
- Devlet memurunun kendi özel aracını kiraya vermesi, TTK’ya göre esnaf ya da tacirlik vasfı taşımadığından, aracını kiraya verebilmek imkânı bulunmaktadır.
- Devlet memurlarının SGK’lı olarak bir gazetede ya da dergide köşe yazarlığı yapması mümkün değildir ancak, 657 sayılı kanunun basına bilgi ya da demeç verme başlıklı madde 15’e aykırı olmamak koşulu ile köye yazısı yazarak telif ücreti alma hakkı bulunmaktadır.
- Memurlar, anonim şirketlerde ya da halka açık anonim şirketlerde pay sahibi olma hakları vardır. Ancak, tek şart herhangi bir şekilde bu şirketlerde görev almamaktır.
- Memurlar 657’nin kendileri için belirlediği yasak, ödev ve sorumluluklara uymak koşuluyla, mesai saatleri dışında faaliyetlerde bulunmak kaydıyla, bir sözleşmeye bağlı kalmadan ve bir güvenlik kurumuna bağlı olmadan televizyon ya da radyoda program sunabilirler.
- Memurların, gerekli başvuruları yapmaları halinde bilirkişilik yapılması gereken Adalet Teşkilatı gibi kurumlarda uzmanlık alanlarında bilirkişilik yapıp, ek kazanç elde etmeleri de yapabilecekleri faaliyetler arasındadır.
İlginizi çekebilir: Emeklilikte Yapılacak İşler
Devlet Memurları Yasaklı İş Yaptıklarında Hangi Cezalar Verilir?
Devlet memurlarına, 657 Kapsamında belirlenen işler dışında yapmamaları gereken işleri yaptıklarının tespiti anından itibaren bazı ceza yaptırımları uygulanmaktadır. Bunlar;
Uyarma Cezası
Memura yaptığı işten ötürü daha dikkatli olmasını gerektiren bir uyarı yazısının gönderilmesidir. Görevine karşı kayıtsız ve ilgisiz davranan, memurluğun verdiği sorumlulukları ve davranışları yerine getirmeyen, göreve bir neden sunmadan geç gelen ya da erken ayrılan memurlara verilen bir cezadır.
Kınama Cezası
Memurun görevi kapsamında kusurlu davranışlarda bulunduğunun, kendisine yazı ile bildirilmesidir. Görevi sırasında üstlerine karşı saygısız davranışlar sergilemek, devletin araç ve gereçlerini kendi kişisel işlerinde kullanmak, iş arkadaşlarına ya da kendi sorumluluğunda olan personele kötü davranarak hakaret etmek gibi davranışlar, kınama cezasına neden olmaktadır.
Aylık Kesme Cezası
Kurumda görevli memurun brüt maaşından 1/30 ila 1/8 arasında yapılan kesintidir. Bir beyanda bulunmadan iki gün üst üste işe gitmemek, üstlerine yalan beyanda bulunmak, devletin araç, gereç ve bilgilerini kazanç elde etmek ve kendi çıkarları için kullanmak, görevinde kullanılan araç ve gereçlerin bakımını yapmayıp hor kullanmak gibi davranışlar, memurun aylığının belli oranda kesilmesine neden olabilir.
Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası
Memurun 657’nin yasakladığı davranışları yapması nedeniyle, kusur derecesine göre, kademe ilerlemesinin ve terfisinin 1 ila 3 yıl durdurulmasıdır. Görev yerinde alkol almak ya da göreve alkollü gelmek, gerçeği yansıtmayan rapor düzenlemek, amirlerine hakaret edip küçük düşürmek, açıklanması yasak olan tüm bilgileri açıklayarak kurum gizliliğini ihlal etmek gibi suçlar, kademe ilerlemesinin durdurulmasına neden olabilir.
Devlet Memurluğundan Men
Bu ceza kapsamında, tüm uyarılara uymayan devlet memurunun, bir daha devlet memuru olarak atanmamak kaydıyla görevden men edilmesidir. Bir siyasi partiye üye olmak, genel afet ve savaş gibi durumlarda amirlerinin verdiği görevleri yapmamak ya da reddetmek, memurlukla bağdaşmayacak yüz kızartıcı faaliyetlerde bulunmak ve örgüt propogandası yapmak gibi suçlar da memurun, devlet memurluğundan men edilmesini gerektirmektedir.
Tavsiye Edilen İçerikler
