Gider Kalemleri
İçindekiler
Gider kalemleri belirli bir şekilde sınıflara ayrılır. Direkt ve endirekt giderlerin olduğu sınıf ‘mamüllerin (ürünlerin) yüklenmesine göre’ olan sınıf türüdür. Bu sınıfa göre ürün veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan veya dolaylı şekilde etkileyip etkilemediğine göre direk ve endirekt giderler olarak ayrılırlar.
Direkt giderler herhangi bir ürün veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan şekilde etkilemesine denir.
Endirekt giderler ise herhangi bir ürün veya hizmetin üretim maliyetini dolaylı şekilde etkilemesine denir.
Direkt ve Endirekt Giderlerin Ayrımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Maliyet Taşıyıcı İlişkisinin Direkt Olması
Genel üretim giderleri içerisinde endirekt malzeme ve endirekt işçilik maliyetleri de bulunmaktadır. Endirekt malzemelerin ve işçilerin ürün ile doğrudan değil dolaylı şekilde ilişkisi bulunmaktadır. Bu nedenle direkt ve endirekt ayrımında üretimi etkileyiş biçimine dikkat edilmelidir.
- Ekonomik Büyüklük
Malzeme ve işçilik maliyetlerinin toplam maliyet içinde belirli bir yeri vardır. Ekonomik büyüklüğünün küçük olması malzemenin endirekt gider olduğunu gösterir. Direkt malzemelerin ekonomik büyüklüğü daha fazladır. Direkt ve endirekt ayrımını bu şekilde kolayca yapabilirsiniz.
- İzlenebilirlik
Direkt malzemelerin belirlenmesinde malzeme istek fişi veya malzeme teslim fişi adındaki fişler kullanılır. Aynı şekilde direkt işçilik giderlerinin belirlenebilmesi için işçi çalışma kartı kullanılmaktadır. Bu belgelerin kullanılması direkt giderlerin izlenebilmesi için oldukça önemlidir. Muhasebe Açısından Giderlerin Sınıflandırılması
Direkt Giderler Nelerdir?
- Direk ilk madde ve malzeme giderleri
- Direk işçilik giderleri
Endirekt Giderler Nelerdir?
- Endirekt ilk madde ve malzeme giderleri
- Endirekt işçilik giderleri
İlk Madde ve Malzeme
Direkt ilk madde ve malzeme giderleri, üretilen ürün veya hizmetle doğrudan ilişki kuran ve ürün veya hizmetin temel maddesini oluşturan madde ve malzemelerdir. Miktar ve büyüklük açısından üretim maliyetinde oldukça fazla yer alırlar. Aynı zamanda ürün veya hizmetin ana girdilerini oluştururlar.
Endirekt ilk madde ve malzemeler üretimde kullanılan ancak ürün veya hizmetle dolaylı yoldan ilişki kuran maddelerdir. Ürün veya hizmetin üretim maliyetinde miktar ve büyüklük açısından önemli bir yer tutmazlar.
Yardımcı malzemeler üretilen ürün veya hizmetin üretiminde yer alan ancak üretimde miktar ve büyüklük açısından önemli bir yer tutmayan malzemelerdir. Yardımcı malzemelerin maliyetlerinin ayrı olarak hesaplanması mümkündür ve ekonomik değildirler.
İşletme malzemeleri, ürün veya hizmetin üretimi için kullanılır ancak ürün veya hizmetin içinde bulunmazlar. İşletme malzemeleri üretimin aksamadan devam edebilmesi için gereklidir.
İşçilik
Üretim aşamasında doğrudan veya dolaylı şekilde çalışan işçiler için emekleri karşılığında ödenen ücret, işçilik giderlerini oluşturur.
Direkt işçilik, ürün veya hizmetin üretim aşamasında doğrudan çalışan işçilere ödenen ücretleri oluşturan maliyetlerdir.
Endirekt işçilik, ürün veya hizmetin üretim aşamasında dolaylı şekilde çalışan işçilere ödenen ücretleri oluşturan maliyetlerdir.
Günümüzde özellikle KOBİ’lerin direkt ve endirekt maliyetlerini hesaplayabilmesi ve izleyebilmesi için maliyet sistemlerinin olması gerekmektedir. Maliyet sistemi olan KOBİ’lerin direkt ve endirekt giderlerini kontrol altına alabilmeleri mümkündür. Bu sayede sürdürülebilir bir maliyetleri olacaktır. Maliyet sistemini kullanmamak veya yanlış kullanmak ürün maliyetlerini yanlış hesaplamaya ve fazla vergi ödemenize neden olabilir.
Maliyet Sisteminin Faydaları Nelerdir?
İşletmelerin sahip olması gereken maliyet sisteminin faydalarını dört başlıkta açıklamak mümkündür.
- Mamül Maliyetlemesi
İşletmeler toplumun ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde ürün veya hizmet üretirler. Kâr amacı güderler. İşletmelerin amaçlarını ulaşarak büyümeleri için maliyet sistemini en önemli faydalarından biri mamül maliyetlemesidir. Mamül maliyetlemesi işletmelerin politikası açısından önemlidir. İşletmeler üretilecek ürünlerini satmadan önce maliyetlerini bilmek ve fiyatlamasını buna göre yapmak isterler. İşletmelerin mamül maliyetlemesini doğru şekilde yapması kâr etmesi için ve dönem sonunda oluşturacakları bilanço için önemlidir. Doğru uygulanan bir maliyet sistemi ile mamül maliyetlemesini doğru hesaplamanıza ve işletme politikasındaki belirlenen hedeflere ulaşmanıza yardımcı olur.
- Maliyet Kontrolü
İşletmelerin yöneticileri maliyetleri kontrol altında tutmak isterler. Bunun için üretilen ürünlerin maliyetlerini kapsayan detaylı bir rapor isterler. Bu sayede yöneticiler hangi ürünlerin üretileceğine ve hangi ürünlerin üretimine devam edilmeyeceğini tespit edebilirler. Doğru bir şekilde işleyen maliyet sistemi ile yöneticilerin maliyet kontrolünü etkin şekilde yapabilmelerine olanak sağlayacaktır.
- Maliyet Planlaması
İşletmeler toplumun ihtiyaçlarını sınırlı imkânlar ve kaynaklar dahilinde karşılanır. Sınırlı kaynaklar ile yapılabilecek ürünlerin üretiminde maliyet planlaması yapılması oldukça önemlidir. Etkin şekilde işleyen bir maliyet sistemi geleceğe dair ürün maliyet bütçeleri oluşturulmasına yardımcı olur. Bu sayede direkt ve endirekt ilk madde ve malzemelerin, direkt ve endirekt işçilik giderlerinin planlanması mümkündür.
- Yönetimsel Kararlar Açısından Önemi
Doğru şekilde olan bir maliyet sistemi hangi ürünün üretimine devam edileceği veya hangi ürünün üretimine son verileceği gibi kararların verilmesine yardımcı olacaktır.
Maliyet Sistemi Kurabilme Aşamaları
- İşletmelerde bulunan yöneticilerin maliyet sistemi kurulacağını tüm kademelerdeki çalışanlara bildirmesi ve alanında uzman olan kişiler ile anlaşmaya varması gerekir.
- Maliyet sistemini oluşturabilmek için maliyet muhasebesi, finans, muhasebe ve pazarlama gibi departman yöneticilerin bir araya gelerek kurulacak olan maliyet sistemi için proje takımı oluşturması gerekir.
- Maliyet sistemini kuracak uzmanın, işletme ile yakın ilişkilerde bulunacağı için proje takımına maliyet sistemi hakkında detaylı bir bilgilendirme yapmalı.
- Maliyet sistemini kuracak uzmanın üretim aşamasından satış ve tedarik aşamasına kadar tüm aşamaları detaylı şekilde incelemesi ve tüm aşamalar hakkında bilgi edinmesi gerekir.
- Gider türlerinin belirlenmesi ve tekdüzen muhasebe hesap sistemine uygun hale getirilmesi gerekir.
- Gider türleri belirlendikten sonra direkt ve endirekt hammadde stokları için satın alma, talep ve üretim süreçlerinin malzeme akış tablosu oluşturulmalı.
- Direkt işçi ve endirekt işçi ayrımı yapılmalı ve çizelgesi oluşturulmalı.
- İşçilik maliyetlerinin takibinin yapılabilmesi için direkt ve endirekt işçilerin hangi ürün veya hizmetin üretiminde hangi günler ve hangi saatler çalıştıklarının belirlenmesi ve özetlenmesi gerekir.
- Endirekt gider olarak belirtilen bina sigortası, elektrik, doğal gaz, ısıtma ve makine amortismanı giderleri gibi endirekt giderlerin dolaylı şekilde üretime olan etkisinin belirlenmesi ve raporlanması gerekir.
Tavsiye Edilen İçerikler
