Ekonomi, her anlamda hayatımızın içinde olan bir kavram. Para, enflasyon ve fiyat gibi sürekli kullandığımız terimler var. Ancak ekonominin dilini çözmek açısından diğer terim ve kavramları da bilmemiz gerekiyor.
Ekonomik Terimler
Hepimizin günlük hayatta sıkça kullandığı pek çok ekonomik terim bulunmaktadır. İyi bir finansal okuryazar olabilmek ve ekonomiyi anlamak için de bu tanımlamaları bilmemiz büyük önem taşıyor.
Bu tanımlara bir bakalım:
Ekonomi
Eski Yunan’dan günümüze gelen ekonomi kelimesi yunanca oikia = ev ve nomos = kural sözcüklerinin birleşmesiyle, oluşmuştur. Ekonomiyi faaliyetlerde ilk bulunanlar ise Babil’lilerdir.
Kapitalist sistemin temeli 1776 yılında Ulusların Zenginliği adlı eserle Adam Smith tarafından kaleme alınmıştır.
Bilim dalı olarak ekonomi: kaynakların sınırlı, insanların ihtiyaç ve isteklerinin sınırsız ve sonsuz olması ile birlikte sorulara yanıt aranan bir bilim dalıdır.
Ekonomi biliminde kaynaklar kısıtlı, hangi mal kim için ne kadar üretilecek ve kimler tarafından tüketilecek sorularına yanıt arayan ve fiyatın oluşum mekanizmasını algılamaya çalışan bilim dalıdır.
Mikro Ekonomi: Birey, firma ve endüstri gibi küçük ekonomik birimlerin iktisadı davranışlarını inceler.
Fiyat oluşumu, üretici talep dengeleri, piyasalar ve arz-talep gibi.
Makro Ekonomi: Milli gelir, enflasyon, dış ekonomik ilişkiler, ekonomik büyüme ve kalkınma, borçlanma, para ve bankacılık konularını inceler.
İhtiyaç: Karşılanmadığı zaman üzüntü, karşılandığı zaman da mutluluk veren duygudur. Sayıca sonsuz, rakip, birbirini tamamlayıcı, tatmin edilince doyuma ulaştıran, şiddet dereceleri farklıdır ve zamanla alışkanlık halini alır.
İktisat: Arapça kökenli bir kelimedir ve tutumluluk anlamına gelir. İktisatlı olmak tutumlu olmaktır.
Üretim: Üretim için kaynakların bir araya getirilmesiyle birlikte insanların ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin oluşturulması.
Mal: İhtiyaçları karşılayan ve somut olan her şey.
Fayda: Bireylerin mal ve hizmeti tükettikten sonraki haz ve tatmin duygusu.
Fayda Ölçümü: Fayda ölçümü iki şekilde tanımlanır. Kardinal fayda, faydanın ölçülebilir hali iken, orijinal fayda ise faydanın kişiden kişiye değişebilen ve ölçülemez olmasıdır.
Değer: Mal ve hizmete verilen önem.
Kıtlık: Üretim kaynaklarının ve üretilen malların, insanların bitmeyen ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz olmasıdır.
Fırsat Maliyeti: Ekonomik kaynakların yetersiz olduğu durumlarda üreticiler mal ve hizmetlerle ilgili tercihler yapmak zorunda kalır.
Bir mal veya hizmeti tercih etmek, başka bir malın üretiminden vazgeçmek anlamına gelir. Aynı şekilde tüketiciler için de bir mal ve hizmeti tercih etmek, başka bir maldan vazgeçmek anlamına gelir ki bu fırsat maliyetidir.
Üretim İmkanları Eğrisi: Bir ekonomide sahip olunan kaynaklara, üretilecek mal miktarını tanımlayan noktanın birleştirilmesiyle oluşan eğridir.
Fiyat: Bir mal için uygun görülen parasal değer, mal ve hizmetin elde edilmesi karşılığında ödenen paradır.
Para: Üretici ile tüketici arasında piyasada alışveriş yapılmasına imkân veren, mal veya hizmeti satın alma gücü olan varlıktır.
Talep: Belli piyasada belli zamanda, belli fiyattan satın almak istenen ve satın alma gücüyle desteklenen mal ve hizmet miktarıdır.
Piyasa-Satın alma isteği-satın alma gücü-fiyat
Talep Yasası: Malın fiyatı arttıkça talep azalır, fiyat düştükçe talep artar.
Talep Eğrisi: Belli şartlarda, tüketicinin bir malın fiyatında meydana gelen değişimlere verdiği tepki.
Arz: Firmaların değişik seviyelerinde bir maldan üretip satmaya hazır olduğu miktarları gösteren tablo veya eğriye verilen isimdir.
Arz, piyasada bulunmalı, belirli bir zaman dilimi olmalı ve belirlenmiş fiyatlar dilimi olmalıdır.
Tavan Fiyat: Devletin, tüketiciyi korumak için piyasada işlem görülecek en yüksek fiyatı belirlemesi.
Taban Fiyat: Devletin mal ve hizmet üreticilerini korumak için piyasada işlem görülecek en yüksek fiyatı belirlemesi.
Kota: Üretimde ve uluslararası ticaretteki miktar sınırlamaları anlamındadır.
İthalat: İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak üzere, yurt dışında üretilen malların ülkedeki alıcılar tarafından alınması
İhracat: Bir malın ya da hizmetin, yabancı ülkelere döviz karşılığında yapılan satışına verilen isimdir.
Monopol (tekel) Piyasası: Bir endüstrideki tek firmanın olduğu piyasadır.
Tekelci Rekabet Piyasası: Birbirinden bağımsız hareket eden firmaların farklı ürünleri sattığı piyasadır.
Oligopol Piyasa: Birbirine rakip olan az sayıda büyük işletmenin, her birinin üretimdeki değişmelerin piyasa fiyatını etkileyecek durumda olduğu piyasa.
İşsizlik: Cari ücret haddinde, çalışma yeteneğine ve isteğine sahip olan ancak iş bulamayanların oluşturduğu istihdam düzenidir.
İşgücü: 15 ile 65 yaş arası kişilerin oluşturduğu grup
İşsiz: İşgücü içinde kabul edilen ancak aramasına rağmen iş bulamayan kişi.
İşgücüne katılım: İşgücü sınıfına dahil kişilerden, resmi olarak iş başvurusu yapan kişilerdir.
İstihdam: Çalışma ve gelir sağlama kararında olan bireylerin, özel ve kamu kurumları hizmetlerinden yararlanmak üzere çalıştırılması.
Enflasyon: Bir ülkenin ekonomisinde fiyatlar genel düzeyinde ortaya çıkan artıştır. Enflasyon ortaya çıktığında; enflasyona bağlı olarak faiz oranları yükselir, ülkenin dış ticareti bozulur, gelir dağılım bozulur. Ayrıca, alacak-borç ilişkilerinde borçlu taraf kazançlı, alacaklı taraf zararlı çıkar. Konu hakkında daha ayrıntılı bilgi için: Enflasyon Nedir adlı içeriği inceleyebilirsiniz.
Deflasyon: Ekonomide fiyatlar genel düzeyinin düştüğü, mal ve hizmet üretiminin azalmaya başlamasıdır.
Stagflasyon: Fiyatlar genel düzeyinin yükselmesine karşılık enflasyon sonucu olarak ekonomide herhangi bir canlılık yaratmayan, aksine durgunluğun olduğu, iş hacminin azalarak işsizliğin arttığı dönemdir.
Devalüasyon: Bir ülkeye ait ulusal paranın değerini tek taraflı alınan kararla yabancı ülke paralarına göre düşürülmesi.
Hiper enflasyon: Fiyatlar genel düzeyinde hızlı yaşanan artış dönemi.
Konjonktür: Üretim hacmindeki artış ve azalış olarak kısa dönemli dalgalanmamalar
Resesyon: Toplam üretimin azaldığı dönem
Canlanma Dönemi: Toplam üretimini arttığı dönem
Maliyet Enflasyonu: Girdilerin bir ya da birkaçının fiyatlarında meydana gelen artışlarla ortaya çıkar. Bu artışlar ürünün maliyetini yükselterek fiyat artışlarına neden olur.
Talep Enflasyonu: Bir ekonomideki nominal (parasal)gelirin, o ekonomideki reel (üretilen mal ve hizmet)gelirden daha fazla artması halinde görülen enflasyon türüdür.
Tavsiye Edilen İçerikler
