Franchising Nedir?
Yeni bir iş kurmayı veya var olan işlerinizi büyütmeyi düşünüyorsanız, siz değerli girişimciler için hazırlamış olduğumuz franchising rehberini detaylıca incelemenizi tavsiye ediyoruz. Franchising rehberinde birçok yerli ve yabancı kaynaklardan bilgiler ele alınıp, Türkiye pazarına uygun olacak şekilde paylaşılmıştır.
Franchising, bir işi büyütmek için Dünya genelinde kullanılan farklı bir ticari iş modelidir. Model, Ortaçağ döneminden başlayarak çeşitli biçimlerde ortaya çıkmıştır. Ancak 1800’lerin ortasına kadar, kavramın bugün tanıdığımız modeline uyarlanmıştır.
Nasıl çalışıyor
Bir franchise veren (franchisor) ve bir franchise sahibi (franchisee), franchise veren tarafından sahip olunan yöntemleri, işlemleri, sistemleri, marka adını ve diğer fikri mülkiyet haklarını kullanarak belirli ürün ve hizmetleri satma hakkının lisans ve Franchise anlaşması olarak bilinen bir franchise sözleşmesi ile verildiği bir ilişki ile yoluna devam eder. Franchise veren firma, franchise alan kişi/kurumlara modelin başarılı olması için, çalışmaya başladıkları her franchise sahibi için eğitim ve destek sağlar. Ana marka sahibi, franchise vermiş olduğu şirketin tüm süreç ve çalışmalarını takip etmek zorundadır.
Örnek Oluşum Modeli
Örneğin; 50 yıllık geçmişe sahip bir köfte çeşidi mevcut. Tarifin sahibi, yemek tarifini bulunduğu şehirde küçük bir işletme ile satışa sunar. Kısa süre sonra, bu köftenin lezzeti farklı şehirlere yayılır ve bu lezzetin tadına varan bir girişimci kendi şehrinde yeni bir şube kurmak ister. Tarifin yaratıcısı ile görüşerek, tüm şartlarda anlaştıktan sonra gerekli izinleri alır. Sonrasında marka sahibi tarafından istenilen tüm iş yeri, tadilat, tasarım, mutfak vb. dizaynları yerine getirir. Ardından çalışma hayatı başlar.
Marka sahibi ile yapmış olduğu anlaşma sonucu:
- Franchise, isim hakkı bedeli, royalty bedeli ödeyebilir
- Müşteriye satılan her işlem başı ücret ödeyebilir (Gelirden Pay)
Yukarıda yer alan örnekte sıradan bir markanın doğuşu ve örnek çalışma sistemi verilmiştir. Şuan günümüzde Dünyaca bilinen bir çok markanın doğuşu ve büyümesi de tıpkı bu şekilde gerçekleşmiştir.
Neden bu çalışma modeli?
Sıfırdan bir iş yeri oluşturmak heyecan verici olabilir, ancak gerçekten iyi bir iş fikrine sahip değilseniz çok fazla çalışmanız gerekebilir. İş yeri kurmadan önce; iş planı oluşturma, finansmanı sağlama, güvenebileceğiniz ortaklar ve danışmanlar bulma, gerekli tedarikleri sağlama oldukça uzun bir süreçtir.
Buna karşılık, bir franchise satın almak size önemli ölçüde daha az riskli bir işletme sahibi olmanın rahatlığını verebilir. Bir franchise ile iş kurmak, girişimcilere belirlenmiş bir markanın pazarlama bütçesi, tanınma ve operasyonel hassasiyetinin yanı sıra hazır müşteri kitlesi, standart bir konsepte ve kanıtlanmış bir sisteme erişmelerini sağlar. Bu kolay olacağını söylemek değildir. Bir franchise yatırımının başarılı olması hiçbir zaman garanti edilemez ve çok fazla zaman ve finansal taahhüt gerektirir. Ancak, mücadelenin azaltılmasına yardımcı olma olasılığı yüksektir.
Temel Franchise Modelleri
Dünya genelinde kullanılan birkaç çeşit franchise modeli vardır. Bunlardan en yaygın kullanılanları:
- Genellikle ürün satışı hedeflenen çalışma modelidir
- Hazır bir şekilde var olan ürünü, tüketiciye çeşitli kanallar ile ulaştırır
- Genellikle, ürünlerin satış öncesi ve sonrası hizmete ihtiyacı vardır
- Hazır içecekler, akaryakıt, otomotiv vb.
- Ticaret unvanı, ürünler ve hizmetler
- Tüm işletim sistemi
- Mağaza yer seçimi ve geliştirme desteği
- Kullanım kılavuzları, kalite kontrol, pazarlama stratejileri
- Marka, personel ve iş eğitimi
- Büyük ölçüde hazır müşteri kitlesi
Franchise Kuralları
Tüm ülkelerde franchising çalışma modeli farklı şekilde tanımlanabilmektedir. Uluslararası Franchise Birliği’ne göre, ABD’deki bir franchise genellikle bu parametrelerle tanımlanır:
- Franchise veren, franchise alanın işletme yöntemlerini kullanarak bir ürünün veya hizmetin pazarlanmasında, franchise alanın işini tanımlamak için ticari veya hizmet markasını kullanma hakkına lisans verir (Türkiye’de bu tabir daha çok yetki olarak adlandırılır.)
- Franchise veren, franchise alana destek sağlar ve gerekli tüm kontrolleri gerçekleştirir
- Franchise alan, franchise verene bir franchise ücreti öder
İstatistikler
Franchise modelinin küresel pazarda bu kadar baskın hale gelmesinin nedeni, sistemin sözleşmelere uygun şekilde riayet edildiğinde en düşükten en yüksek personele kadar büyük ölçüde memnun olduğunun bir göstergesidir. Dünya genelinde yapılan anketlerde gösteriyor ki, bu çalışma modeli büyük ölçüde tüm kitleleri memnun etmektedir.
Franchise Almak
Peki, franchise almak konusunda nasıl gidiyorsunuz?
Bu yazıyı okuduğunuza göre anlaşılan bu sistem hakkında kafanıza yatan bir çok durum oluştuğunu anlayabiliyoruz. İlk adım; kendinizi, ailenizi, çevrenizi neyin içine soktuğunuzu bildiğinizden emin olmak için detaylı bir araştırma yapmanız gerekmektedir. Bunun için buradayız; Franchising’in sizin için anlamlı olduğuna emin olduktan sonra, ihtiyaçlarınıza uygun bir franchise seçmeniz gerekecektir.
Para
- Ne kadar sermaye yatırımına ihtiyacınız olacak?
- Her şey yolunda giderse ne kadar zamanda yerine koyabileceksiniz?
- Kredi veya farklı bir desteğe ihtiyacınız olacak mı?
zaman
- Bu girişime fizibil olarak kaç saat ayırabilirsiniz?
- Başarı noktasına ulaşmanız ne kadar sürer?
- Yatırımınızı yerine koymanız ne kadar sürer?
Sanayi
- Hangi sektörlerde deneyiminiz var?
- Hangi sektör ve bu sektöre bağlı iş dalı size daha uygundur?
- Seçmiş olduğunuz sektörün geleceği ne durumdadır?
Yer
- Zamanını nerede geçirmek istersin? (İş yeri veya serbest piyasa)
- Bölgenizde seçtiğiniz sektörün pazar büyüklüğü ne durumdadır?
Marka
- Büyümesine yardım etmeyi seveceğiniz bir marka var mı?
- Markanın değerleri kişisel değerlerinizle aynı hizada mı?
- Marka bilinirliği ne durumda?
Personel
- Şirketinizde çalışacak ekip hazır mı?
- Bu kişiler geçmişte aynı sektörde yer aldılar mı?
- Markanın kriterlerini karşılıyorlar mı?
Markaya ilişkin algınız nedir? Başkalarının marka algısı nedir?
Bu soruların cevaplarını bilmek veya en azından genel bir fikre sahip olmak, hangi franchise’ın sizin için en uygun olduğu konusunda doğru kararı vermenize yardımcı olabilir. İhtiyaçlarınızı karşılayan ve işlerini her taraftaki sistemlerin ve süreçlerin titiz bir şekilde yeniden değerlendirilmesi yoluyla hem müşterilerine hem de franchise’ine vaatlerini tutarlı bir şekilde yerine getiren bir marka bulmalısınız.
Bir olasılık listesi oluşturduktan sonra iletişim kurun
Genel olarak, franchise (marka) yöneticilerine ulaşmanın bir çok yolu vardır. Neyse ki, Kobi Vadisi platformu ile ideal franchise’ınızı arama yapabilir ve ilk görüşmenizi yapabilirsiniz (Bayilik başvuru formu göndererek). Sonraki süreçte ilerleyeceğiniz aşamalar aşağıda yer almaktadır.
Franchise Alma Süreçleri
İlk Görüşme
Türkiye’nin En kapsamlı franchise platformunda yer alan bütçenize en uygun 30’dan fazla sektör, 200’den fazla iş dalında bulunan birbirinden farklı yüzlerce yerli ve yabancı markaya ulaşabilirsiniz. İlgilendiğiniz ve dikkatinizi çeken firmaları karşılaştırabilir, marka hakkında detay alabilir, yatırım tutarlarını inceleyebilir ve anlık olarak bayilik başvuru formunuzu iletebilirsiniz.
Konuşma
İlgili firmaya başvurunuzu gönderirken kendi kişisel bilgilerinizi yatırım yapacağınız şehir, geçmiş iş tecrübeleri gibi vb. bilgileri ekleyerek çok ciddi bir imaj yaratmış olursunuz. Daha sonrasında yapmış olduğunuz başvuru direkt olarak ilgili firmanın bu hakkındaki yetkili birimine iletilecektir. Yetkili kişiler sizinle iletişim kurarak ilk görüşmeyi sağlayacaktır.
(Genellikle ilk tanışma senaryosu bu şekilde gerçekleşir) Her iki tarafta ilk konuşmada bir çok konu hakkında bilgi sahibi olur.
İlk Tanışma
İlgili firma ile ilk konuşmanızı yaptıktan sonra kuracağınız iş yeri hakkında sizden bilgiler ister. Örneğin; iş yeri büyüklüğü, bulunduğu konum, iş yeri görselleri. Ardından gerekli fizibilite çalışmalarını yaptıktan sonra şirket yetkilileri en kısa sürede sizi ziyarete gelebilirler veya sizi markanın genel merkezine davet edebilirler.
Sözleşmeyi İmzalamak
İlgili marka, çalışma hayatınızı resmi bir esasa bağlamak için sizinle veya şirketinizle franchise sözleşmesi yapacaktır. Bu sözleşme hem ilgili şirketi hem de sizin haklarınızı kapsayan bilgilerden, şartlardan, koşullardan oluşur.
Yer Seçimi / Tadilat / Dekorasyon
Bu adım sırasında, genellikle sizin ve bölgeniz için en uygun yapı türünü ve nereye inşa etmenizi belirlemek için ilgili firmanınşube kurulum birimi sizinle iletişime geçecektir.
Eğitim
Bu kısım artık ilgili markanın bir parçası olduğunuzun büyük bir göstergesidir. Genellikle yönetim, finans, ürün, tedarik zinciri ve günlük operasyonlar dahil olmak üzere işveren rolünüzle ilgili tüm alanlarda eğitim alacaksınız. Bu, üzerinde anlaşma yapmış olduğunuz şirketin bir parçası olmanın nasıl bir şey olduğunu gerçekten görebileceğiniz bir aşamadır.
Açılış
Eğitiminizi tamamladığınızda ve bulunduğunuz yerdeki tüm tadilat işlemleri tamamlandığında, büyük bir yol aldığınızın kanıtı demektir. Kendi işinizin kapılarını açıyorsunuz.
Franchising nasıl alınır rehberindeki diğer konular:
Yeni Eklenen Franchise'lar
