İş Rotasyonu Ne Demek?
İçindekiler
İş rotasyonu, işletmelerde birkaç yıl boyunca çeşitli iş ve departmanlara stajyer atayan bir yönetim tekniğidir. Yani çalışanların bir kuruluşun tüm alanlarına maruz kalmaları için düzenli aralıklarla iki veya daha fazla görev veya iş arasında kaydırıldığı bir yönetim yaklaşımıdır. Çalışanların iki veya daha fazla iş arasında planlı bir şekilde taşındığı bu teknikte amaç, iş memnuniyetini artırmak ve çalışanları çapraz eğitebilmek amacıyla çalışanları farklı deneyimlere ve daha çeşitli becerilere maruz bırakmaktır.
İş rotasyonu, çalışanların işin doğası gereği birinden diğerine sistematik olarak taşınması sürecidir. Bu süreçte iş kategorisi değişebilir veya bazen bu değişmeden de yapılabilir, sonuç itibari ile işi yapan çalışanlar bir işten diğerine kaydırılırlar. Ve bu sayede çalışanlara yaptığı işten farklı işler yapmak için fırsat verilmiş olur. Bu durum sayesinde çalışanların beceri durumlarında, deneyimlerinde ve farklı işler yapabilme kabiliyetlerinde artış sağlanmış olur.
İş rotasyonunun temel amacı, çalışanların verimliliğini artırmak ve kuruluşta herhangi bir çalışanın bulunmaması durumunda işin aksamaması veya etkilenmemesi için bir nevi önlem almaktır. Ve bu da bir işletme de yönetimin temel görevlerinden biridir. Yönetim Nedir?
İş Rotasyonu Ne İşe Yarar?
İş rotasyonu, yukarıda da tanımladığımız gibi çalışanların kuruluştaki çeşitli işler hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak için bir işten başka bir işe kaydırılmasıdır. Her işin rolü ve sorumlulukları birbirinden farklı olduğundan dolayı, bir çalışanın ele aldığı her rol benzersiz ve birbirinden farklıdır. Mesela Bordro memuru için o işin bilgi ve deneyimine sahip olması çok önemliyken,insan ilişkileri görevlisi rolünü tek başına ele alması gerekir ve güçlü iletişim becerilerine sahip olması ve empatik olması şarttır.
İş rotasyonunun nihai sonucu, çalışanların İK departmanında çeşitli iş rollerine daha fazla maruz kalması, becerilerinin ve bilgilerinin çeşitli işlerle uğraşarak geliştirileceği, çeşitli görevleri yerine getirme konusunda deneyim kazandığı ve durumunda çoklu görev yapma becerisini geliştirdiği bir durumdur. Ve acil durumlarda bu kişiler tabiri caizse piyon eleman olur ve iş aksamaz. Pratik açıdan ifade etmek gerekirse, bir departmandaki bir kişi herhangi bir nedenle izinliyse, bu işin diğer çalışanlar tarafından yerine getirilmesi gerekir. İşte iş rotasyonu işin yürütülmesi ve işlerin sorunsuz yürütülmesini sağlamak için bir işyerinde büyük öneme sahiptir.
İş Rotasyonu Nasıl Yapılır?
Nispeten büyük şirketler planlı olarak yöneticilerini ve çalışanlarını başka bir işlere taşırlar, böylece herhangi birinin olmaması durumunda iş akışı sekteye uğramamış olur. İşletme sahipleri ve işletme görevlileri, bu rotasyon planını çalışanlarının işletmenin çeşitli departmanlarına ve bölümlerine aşina olmalarını sağlamak için kullanırlar. Herhangi bir kuruluşun herhangi bir çalışanının devamsızlık, emeklilik, ölüm ya da işten çıkarılması bazen boş pozisyonda yaratır ve bu kaçınılmaz bir durumdur. Bu zamanlarda, başka herhangi bir çalışan, iş rotasyonundan edindiği deneyim ile bu boş pozisyonlara doldurabilir, böylece işletme sorunsuz olarak çalışmaya devam edebilir.
Fiziksel çalışmayı içeren endüstrilerde ise, çalışanlar uzun süre tek veya aynı işe maruz kalmamaları gerekir, aksi takdirde aynı kasların sürekli ve tekrarlayan kullanımları aşırı stres veya sıkıntı yaratabilir. İşte bu etapta da iş rotasyonu kullanılabilirken, işçilerin sağlıklı kalmasını ve iyi bir çalışma atmosferini sürdürmesini sağlanabilir. Bilinmelidir ki; çalışan güvenliği genellikle işçiler açısından olduğu kadar istihdam yasalarında da önemli bir husustur.Rotasyon uygulanan alanda, işveren o çalışanın verildiği işi ve diğer işleri yapıp yapamayacağını öğrenmek için çalışanın performansını sürekli olarak izlemeye alır. O kişi yaptığı işlerde en iyi performansını gösteriyorsa, bu bazen işte terfi, maaş artışı veya daha yüksek bir sorumluluk atanması için temel oluşturabilir.
Bazı organizasyonlar ise iş rotasyonu, çalışan için tüm yeteneklerinin tespit edilebileceği bir araç olarak kullanılabilir. Örneğin A personeli, tüm pazarlama departmanını idare etmek için bir görevle görevlendirilmiş ve burada pazarlama için gerçekleştirilecek tüm işleri kendi düzeyinde biliyor olsun. Daha sonra satış departmanına, finans departmanına vb. sonunda da en iyi performansı sergilediği bölüme yerleştirilir. İşte bu anlamda iş rotasyonu, her düzeyde yapılacak işler hakkında da fikir verirken, bir çalışanın organizasyon içinde yeteneklerini sergileyebileceği en iyi yerde olması içinde fırsatlar sunar.
İş Rotasyonunun Avantajları ve Dezavantajları
Çalışanların becerilerini ve yetkinliklerini doğru yere yerleştirmek için test etmek amacıyla önceden planlanmış bir yaklaşım olan iş rotasyonu, işin monotonluğunu azaltır ve daha geniş bir deneyim sunarken çalışanların daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı olur.
Bunun yanında sağladığı diğer avantajlara da göz atacak olursak şu şekilde sıralayabilir:
İş Rotasyonunun Avantajları
Çalışanların Hata Yapmasını Önler
İş rotasyonu, işin tekelinden kaçınmaya, çalışanın yeni şeyler öğrenmesine ve dolayısıyla işinin tadını çıkarmasına yardımcı olmaktadır. Kişinin bilgisini genişletmek için bir fırsat sağlar, bu nedenle iş rotasyonundaki kişi, organizasyondaki farklı işleri öğrenebilir, bu da bilgisini genişletir. Bunun yanında banka gibi kuruluşlar, çalışanlarını rotasyon sokarak herhangi bir sahtekârlık yapmasını önlemek için tedbir olarak kullanabilirler. Örneğin bir kişi belirli bir işi çok uzun süre idare ederse, sistemde boşluklar bulabilir ve bunları kullanabilir. Çalışanın yararına ve hileli uygulamalara sapmalarını iş rotasyonu önler.
Gizli Yeteneklerin Keşfedilmesine Yardımcı Olur
İş Rotasyonu, yöneticilerin gizli yeteneklerini keşfetmelerine yardımcı olmak için çalışanlarını daha geniş bir operasyon yelpazesine maruz bırakmak için tasarlanmıştır. Bu süreçte, çalışanlar örgütün gerçek çalışma tarzı hakkında farkındalık kazanabilmeleri ve her aşamada ortaya çıkan sorunları anlayabilmeleri için çeşitli görevler arasında gezerler. Bu süreçte yöneticiler belirli bir çalışanın neyin iyi olduğunu belirler ve buna göre o çalışana belirli bir görev verirler.
İlgi Alanlarının Keşfedilmesine Yardımcı Olur
Bazen, çalışanlar belirli bir işe girene kadar ne yapmak istediklerinin farkında olmayabilirler. İşleri yürütebilseler dahi farklı operasyonlara maruz kalırlarsa, neyin iyi olduğunu ve ne yapmaktan hoşlandıklarını belirleyebilirler. İşte iş rotasyonunda ilgi alanlarını ve gizli potansiyellerini keşfetme şansı bulabilirler.
Bilgi, Beceri ve Tutumlarını Tanımlarlar
İş Rotasyonu, yöneticilerin ve bireylerin KSA’larını (Bilgi, Beceri ve Tutumlar) tanımlamasına yardımcı olur. Ve hu süreçte kimin daha iyi performans göstermesi için becerilerini geliştirmesi gerektiği veya yükseltmesi gerektiğini belirleyebilirler. Bu, çalışanların daha fazla verim alabilmeleri için eğitim ve gelişim ihtiyaçlarının analiz edilmesine yardımcı olur.
Yeni Zorluklar ile Baş Etmek İçin Çalışanları Motive Eder
Çalışanlar farklı işlere maruz kaldıklarında veya yeni görevler verildiklerinde, yollarına çıkan zorluklarla etkin bir şekilde başa çıkmaya çalışırken elinden gelenin en iyisini yapmak için çabalarlar. Bu süreç onların her aşamada daha iyi performans göstermelerini sağlarken organizasyon içinde herkesin diğerlerinden daha iyi performans göstermek istediği sağlıklı bir rekabete ortamı oluşur.
Memnuniyeti Artırır ve Yıpranma Oranını Azaltır
Çalışanların farklı görev ve işlevlere maruz kalmaları memnuniyet düzeylerini artırır. İş çeşitliliği, her gün aynı görevi yerine getirme sıkıntısını azaltır. Ayrıca kuruluşun yıpratma oranını da düşürür. Çalışanlar organizasyona karşı bir aidiyet duygusu geliştirir ve uzun zaman şirkete bağlı kalırlar, dolayısıyla çalışan bağlılığı artar. Çalışan Bağlılığının Arkasındaki Sır
Yeterliliklerin İhtiyaçlarla Hizalanmasına Yardımcı Olur
Yeterliliklerin gereksinimlerle uyumlu hale getirilmesi, kaynakları gereken zaman ve yerde yönlendirmek anlamına gelmektedir. Çalışanlar bu şekilde becerilerinin, yetkinliklerinin ve kabiliyetlerinin mümkün olan en üst düzeyde kullanıldığı bir yere yerleştirilir ve değerlendirilmiş olurlar.
İş Rotasyonunun Dezavantajları
İş rotasyonunda belirli bir işi yapan ve tecrübe kazanan bir kişi aniden başka bir işe veya departmana kaydırıldığında iş kesintisine neden olabilir. Bu da her iki departmandaki işi kesintiye uğratır. Bunun yanında kalitede homojenliği azaltır, çünkü; eğitimli bir işçi tarafından yapılan işin kalitesi elbette yeni bir işçiden farklıdır. Yeni bir departmanda alınan bir çalışan, yeni işi öğrenmek için zaman ayırır, bu süreçte hata yapar ve işin kalitesini etkiler. Hatta bazen iş rotasyonu sendika üyeleriyle yanlış anlaşılmaya neden olabilir. Çünkü gerçekte durum böyle olmadığı halde sendika, çalışanların psikolojik baskı yapıldığını ve çok çalıştırıldıklarını düşünebilir.
Bunun yanında katı kurallara sahip olan çalışanlar rutin işlerinde değişime hazır olmayabilirler. Çalışan, yeni işin artan zorluğu içinde sorunları yaşayabilirken şirket gündüz ve gece vardiyalarında çalışırsa, çalışanın çalışma zamanını değiştirmesi istenirse, çalışanlar bundan hoşlanmayabilir. Düzenli görev ve sorumluluklarda yapılan değişiklik sonucu çalışanlarda stres artışı ve akran baskısı oluşabilir.
Sonuç olarak iş rotasyonu, her gün aynı tür iş yapma sıkıntısını azaltmak ve bir çalışanın gizli potansiyelini keşfetmek için iyi planlanmış bir yönetim tekniğidir. Süreç hem yönetimin hem de çalışanların amacına hizmet ederken, yönetimin çalışanların yeteneklerini keşfetmesine ve onu en iyi pozisyona yerleştirmelerine yardımcı olur. Diğer taraftan, bireye kendi ilgi alanlarını keşfetme ve farklı alanlarda veya operasyonlarda deneyim kazanma şansı verir. Genel anlamda baktığımızda hem şirkete hem çalışana fayda sağlayan bir uygulamadır.
Tavsiye Edilen İçerikler
