İş sağlığı ve güvenliği önlemleri, hem özel hukuk hem de kamu hukukuna dâhildir.
İş Sağlığı ve Güvenliğinde Özel Hukuk Yaptırımları
İçindekiler
Bir işverenin hukuki sorumluluğunun başında tazminat ödemesi gelmektedir. İşverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almaması nedeniyle çalışan iş kazasına ya da meslek hastalığına maruz kalmışsa, işveren işçiye tazminatlarını ödemek zorundadır. Aynı şekilde iş kazasına ya da meslek hastalığına maruz kalıp vefat eden işçinin mirasçıları tazminat davası açabilir. Tedavi giderleri, ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar, kazanç kaybı, çalışma gücü azalması ya da yitirilmesinden doğan kayıplar, açılan davalarla işverenlerden talep edilebilir.
İşçinin vefatı durumunda mirasçıları, ölüm hemen gerçekleşmediyse tedavi giderleri, cenaze giderleri, ölen kişinin ailesinin açtığı ve ölenin desteğinden yoksun olmalarından dolayı yaşadıkları kaybın tazminini işverenden talep edebilirler. Bu davalar hem maddi hem de manevi olabilir.
İşveren, meydana gelen olayda, kusurun kendisine yüklenemeyeceğini ispat etmedikçe, zararların tazmini ile yükümlüdür. İşverenin sorumluluğu kusura dayanır. İşverenin bu sorumluluklardan kurtulması için, kusurun kendisinde olmadığını ispatlama şartı vardır. Kusur araştırması yapılırken makul, dikkatli ve sorumluluk duygusu taşıyan bir işveren göz önüne alınır yani objektif kriterler esas alınmaktadır. İşverenin olayda kusuru varsa Sosyal Güvenlik Kurumu, işçiye ya da mirasçılarına yaptıkları ödemeler için işverene rücu davası açabilir.
Kusur sorumluluğunun istisnaları; istihdam edenin sorumluluğu ve tehlike arz eden iş yerleridir ki bunlarda işverenin kusursuz sorumluluğu vardır. Bir işletmede kullanılan araçlar, malzemeler ya da güçler göz önüne alındığında, işinde uzman kişilerden beklenen özen gösterilse dahi sık olarak ve çok ağır zararlar meydana gelen iş yeri tehlikeli olarak kabul edilir ve önemli bir zarar meydana gelmişse bu zarardan işveren ve varsa işleten kişi müteselsilen sorumlu tutulur. İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerinde İşverenin Sorumluluğu
Kanun gereğince çalışana ya da vefat durumunda mirasçılara yapılan ödemeler, iş göremezlik ödeneği, cenaze yardımı, malullük ve ölüm aylığı ödemeleridir. İş kazası veya meslek hastalığı, işverenin kasıtlı davranışı ya da iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına aykırı bir hareket sonucu oluşmuşsa SGK tarafından 5510 sayılı kanun gereğince, sigortalı ya da hak sahiplerine ödenen, ileride ödenmesi gereken ve bağlanan gelirlerin başlandığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı kurumca işverene ödettirilir. Kurumca ödenen ödeme miktarları, tazminat hesaplamasında dikkate alınır ve tazminattan indirim yapılır.
İş Sağlığı ve Güvenliğinde Kamu Hukuku Yaptırımları
Cezai Yaptırımlar
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerine uymaması halinde, iş kazası ölüm sonuçlu bir olay meydana geldiğinde TCK m. 85–89. hükümleri uyarınca Taksirle adam öldürme ve yaralama suçundan ceza alır ve ayrıca idare para cezası uygulanır.
İşveren vekilinin de tıpkı işveren gibi bizzat ceza sorumluluğu vardır ve bu daram cezanın şahsiliği ilkesinden kaynaklanır. Para cezaları İSGK’nun 26. maddesinde düzenlenmiştir. Para cezaları gerekçeleri de belirtilerek Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce verilir. Verilen idare para cezaları 30 gün içinde ödenmelidir. Bu cezalar, tüzel kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşları adına da düzenlenebilir.
İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşin Durdurulması
İş yerine ait herhangi bir eklenti bölümde, iş ekipmanlarında ya da çalışma şekil ve yöntemlerinde, işçi için hayati bir tehlike oluşan bir durum tespit edildiğinde tehlike geçinceye kadar, hayati risk taşıyan bölgede ya da iş yerinin tamamında iş durdurulur.
Çok tehlikeli işlerin yapıldığı metal ve yapı işleri, maden ve tehlikeli kimyasallarla iş yapılan iş yerlerinde ya da büyük endüstriyel kazaların olabileceği iş yerlerinde risk değerlendirmesi yapılmamışsa iş durdurulur. Teftişe yetkisi olan iş müfettişinden oluşan 3 kişilik heyet, yine iş sağlığı ve güvenliği açısından teftişe yetkili olan iş müfettişinin tespiti üzerine gerekli incelemeleri yapar. Tespit tarihinden itibaren 3 gün içinde işin durdurulmasına karar verebilir. Tespit edilen husus, acil müdahale gerektiriyorsa tespiti yapan müfettiş, kurul karar alıncaya kadar işi durdurabilir. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amaçları
İşverenin durdurma tarihinden itibaren 6 iş günü içinde yetkili iş mahkemesine işin durdurulmasına itiraz etme hakkı vardır. Mahkeme itirazın incelenmesine öncelik verir ve 6 iş günü içinde karara bağlar. Mahkemenin verdiği karar kesindir. İşin durdurulması kararın uygulanmasını etkilemez.
İş durdurulma bile işveren işsiz kalan işçilere ücretlerini ödemek ya da ücretlerinde düşme olmamak kaydıyla meslek ve iş durumlarına göre başka bir işte çalıştırmak zorundadır.
Tavsiye Edilen İçerikler
