Muş’ta İş Yapmak

Muş’ta Hangi İşler Yapılır?

Muş şehri Türkiye’nin Doğu Anadolu bölgesinde yer alır. Şehrin yüzölçümü 8,650 km²’dir ve 6 ilçeden oluşur.

• Nüfus Yoğunluğu

Muş şehrinin 2020 yılında toplam nüfusu 411.117 olarak açıklanmıştır. Şehirde bulunan nüfusun %50,99 oranı erkeklerden, %49,01 oranı ise kadınlardan oluşmaktadır. Muş şehrinde bulunan nüfusun %55 oranı genç yaş grubunda, %38 oranı orta yaş grubunda bulunmaktadır. Genç yaş grubunda bulunan nüfusun yoğunlukta olduğu yaş aralığı 15-24 yaş arasında bulunan nüfustur. Orta yaş grubunda bulunan nüfusun yoğunlukta olduğu yaş aralığı ise 45-49 yaş arasında bulunan nüfustur. Girişimcilerin Muş şehrinde kuracakları işler için genç yaş grubunda bulunan personelleri bulmaları daha kolay olacaktır.

Muş şehrinde nüfusun en yoğun olduğu ilk üç ilçe Merkez, Bulanık ve Malazgirt’tir.

• Eğitim Bilgileri

Muş şehrinde bulunan nüfusun yoğunlukta olduğu eğitim düzeyini ortaokul mezunları oluşturmaktadır. Daha sonra ilkokul mezunları gelmektedir. Aynı zamanda şehirde eğitimsiz olan ama okuryazar olan nüfus oldukça yoğundur. Muş şehrinde bulunan nüfusun %67 oranı ilkokul, ortaokul ve lise mezunlarından oluşmaktadır. %8 oranı ise lisans ve üstü derecede eğitim düzeyinden mezun olanları içermektedir. Şehirde eğitim düzeyinin düşük olması nedeniyle girişimcilerin daha çok ilkokul ve ortaokul mezunu personelleri bulmaları kolay olacaktır.

• İşsizlik ve İstihdam

Muş şehrinde işgücüne katılım oranı %40,07 işsizlik oranı %13,2 ve istihdam oranı %35,3 olarak açıklanmıştır. Şehirde bulunan toplam işsiz sayısı 30970 olarak açıklanmıştır. Kadınlarda işsizlik oranı erkeklerden daha fazladır. İşsizliğin en yoğun olduğu yaş grubu ise 20-25 yaş arasında bulunan genç yaş grubundadır. İşsizliğin en yoğun olduğu eğitim düzeyini lise altındaki eğitim seviyeleri oluşturmaktadır. Girişimcilerin Muş şehrinde kuracakları işler için genç yaş grubunda ve kadın personelleri bulmaları daha kolay olacaktır.

• İşyerlerinin Sektörel Dağılımı

Muş şehrinde İŞKUR tarafından yapılan araştırmaya göre 20 ve daha fazla çalışanı olan 126 işletme olduğu açıklanmıştır. Şehirde bulunan işletmelerin en çok faaliyet gösterdikleri sektörler inşaat, toptan perakende ve ticaret, imalat sektörüdür. Aynı zamanda şehirde ulaştırma ve depolama, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe faaliyet gösteren işletmeler bulunmaktadır. İşletmelerin en az faaliyet gösterdikleri sektörler ise bilgi ve iletişim, finans ve sigortacılık sektörleridir.

Muş şehrinde rekabet gücünün yüksek olduğu sektörler tarım, hayvancılık ve imalat sektörüdür. Tarımsal amaçlı römork, tarımsal aletler, süt ve süt ürünlerinin üretimi rekabetin fazla olduğu sektörler arasında yer almaktadır. Girişimcilerin Muş şehrinde iş kurmadan önce küçük işletmeleri incelemesi gerekmektedir.

• İşyeri Kiraları

Muş şehrinde girişimcilerin işyeri kiralamak istemesi halinde yıllık ortalama maliyetleri 1.152 TL olacaktır. Şehirde işyeri satın almak için yıllık ortalama maliyet 401.280 TL olacaktır. İşyerlerinin maliyetleri seçilen ilçenin nüfus yoğunluğuna ve ekonomik faktörlere bağlı olarak değişim gösterecektir.

Muş Şehrinin Ekonomik Yapısı

Muş şehrinin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Sanayi alanında küçük işletmeler bulunmaktadır.

• Tarım

Muş şehrinin başlıca gelir kaynağını tarım oluşturmaktadır. Şehirde en fazla tarla ürünleri ekimi yapılmaktadır. Tarla ürünleri arasında en fazla üretilen ürünler şekerpancarı, buğday, arpa, patates ve aspirdir. Aspir üretimi şehrin en önemli ürünleri arasında yer almaktadır. Aspirin Türkiye üretimi içindeki payı %15,33’dür.

Muş şehrinde en fazla üretilen meyveler üzüm, elma, çilek, ceviz ve armuttur. Sebzede ise karpuz, domates, kavun, lahana ve hıyar öne çıkan sebzelerdir. Muş şehrinde aynı zamanda tütün, mercimek ve fasulye üretimi yapılmaktadır. Nohut, ayçiçeği, biber şehirde yetişen ürünler arasındadır. Yem bitkilerinde en fazla üretilen ürünler fiğ, forunga ve yoncadır.

• Hayvancılık

Muş şehrinin en önemli gelir kaynağını hayvancılık sektörü oluşturmaktadır. Şehirde küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık, arıcılık, kümes hayvancılığı ve balıkçılık yapılmaktadır. Şehirde arı kovanı varlığı 2020 yılında 53.715 olarak açıklanmıştır. Her yıl arı kovanı sayısı varlığı artmaktadır. Arı kovanı artan şehirde bal, balmumu ve arı sütü üretimi yapılmaktadır.

Küçükbaş hayvancılık keçi ve koyun üzerinden yapılmaktadır. Büyükbaş hayvancılık ise sığır, manda üzerinden yapılmaktadır. Küçükbaş ve büyükbaş hayvan varlığı nedeniyle süt ve süt ürünlerinin üretimi şehirde yapılmaktadır. Kanatlı hayvanlar arasında en fazla tavuk bulunmaktadır. Şehirde bulunan tavuklar yumurta üretimi amacıyla beslenmektedir. Hindi, kaz ve ördek varlığı bulunmaktadır.

Muş şehrinde su ürünleri yetiştiriciliği yapılmaktadır. İç sularda yapılan avcılık ile 30 ton su ürünü avlanmaktadır. Deniz ürünleri yetiştiriciliğinde ise 940 ton kapasite bulunmaktadır.

• Sanayi

Muş şehri sanayi açısından geride kalmış bir ildir. İmalat sanayi ve tarımsal sanayi alanında faaliyet gösteren küçük işletmeler bulunmaktadır. Şehirde bulunan sanayi işletmeleri en çok tarım, ormancılık ve balıkçılık alanında faaliyet göstermektedir. Madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayisi, ulaştırma sektörleri gelişmekte olan sanayi alanları içinde yer almaktadır.

Gıda sanayisi, plastik, ağaç sanayisi ve yapı elemanları alanında faaliyet gösteren işletmeler bulunmaktadır. Muş şehrinde tarıma dayalı olarak gelişmekte olan sektörler çiğ süt işleme, süt toplama merkezleri ve ekmek üretimidir.

• Madencilik

Muş şehri maden kaynakları açısından pek zengin değildir. Şehirde daha çok endüstriyel hammaddeler açısından potansiyel bulunmaktadır. Bu hammaddeler arasında alçıtaşı, kuvarsit, barit, tuğla, kiremit ve çimento hammaddeleri bulunmaktadır. Şehirde bu kaynakların dışında kireçtaşı, linyit kaynakları bulunmaktadır. Aynı zamanda Varto, Derik ve Kaynarca alan adıyla jeotermal kaynakları bulunmaktadır.

• Turizm

Muş şehri turizm açısından tarihi eser ve inanç turizmi potansiyeline sahiptir. Şehirde aynı zamanda kış turizmine yönelik olarak yapılabilecek yatırım fırsatları bulunmaktadır. Muş şehrinin turizm açısından önemli olan alanları Ulu Cami, Alaaddin Cami, Hacı Şeref Cami, Muş Kalesi, Murad Irmağı Köprüsü, Malazgirt Sahrasıdır. Mesire yerleri içinde Kale Tepe, Kızıl Ziyaret Tepe ve Bulanık Gölü bulunmaktadır. İçme suları arasında Barikon Kaplıcası, Bulanık Şar Gölü Madensuyu, Varto Derik Madensuyu bulunmaktadır. Bu alanlarda konaklama yerleri yetersizdir.

• Ticaret

Muş şehrinde ticaret faaliyetlerinde bulunan işletmeler bulunmaktadır. Ancak ticaret gelişmiş olan sektörler arasında değildir. Gıda, giyim, dayanaklı tüketim malları, inşaat malzemeleri, canlı hayvan, tarımsal ürünler, hayvansal ürünler ticarete konu olan sektörlerdir.

–

–

Muş Şehrinde Yapılabilecek Bazı İşler

• Muş şehrinde girişimcilerin tarım alanına yatırım yapma fırsatı bulunmaktadır. Şehirde girişimcilerin un ve unlu mamullerin üretimi, sebze ve meyve yetiştiriciliği, sebze ve meyve işlemesi, yem bitkilerinin yetiştiriciliği alanlarına yatırım yapması mümkündür.
• Şehirde organik tarım, endüstriyel bitkilerin yetiştirilmesi, bağcılık, küp şeker üretimi, tütün işlemeciliği yapılması mümkündür.
• Muş şehrinde hayvancılık alanında yatırım yapma fırsatı bulunmaktadır. Şehirde girişimciler et ve süt üretimi, su ürünlerinin yetiştirilmesi ve paketlenmesi, arıcılık, gübre sanayisi, süt sağım sistemleri alanlarına yatırım yapabilir.
• Muş şehrinde bulunan yeraltı kaynakları girişimciler için fırsat sunmaktadır. Barit fabrikası, çimento hammaddelerini değerlendirecek çimento fabrikası, tuğla ve kiremidin değerlendirilmesi, linyit kaynaklarının değerlendirilmesi alanına yatırım yapabilir.
• Madensuyu kaynaklarının bulunduğu alanlara girişimciler konaklama tesisi kurabilir. Aynı zamanda madensuyu değerlendirmeye yönelik yatırımlar yapılabilir.
• Turizm alanında girişimcilerin kış sporlarını içeren veya kayak merkezi olarak değerlendirebileceği alanlar bulunmaktadır. Şehirde kış turizm yatırımları yapılarak gelir elde edilmesi mümkündür.
• Muş şehrinde girişimciler tekstil imalatı, tarım aleti imalatı, karton kuru üretimi yaparak gelir elde edebilir.
• Şehir sahip olduğu genç nüfus ile öne çıkmaktadır. Bu nedenle gençlere özel eğlence, sanat faaliyetleri için potansiyel bulunmaktadır.
• Muş şehrinin eğitim düzeyinin düşük olması ve işsizliğin fazla olması nedeniyle girişimcilerin özel eğitim alanlarına yatırım yaparak gelir elde etmesi mümkündür.

Muş Şehrine Sunulan Teşvikler

Muş şehri 6. bölge destek unsurlarından yararlanmaktadır. 6. bölge için sunulan destek unsurları ise şu şekildedir;

• KDV istisnası
• Gümrük vergisi muafiyeti
• Vergi indirimi
• Sigorta primi işveren hissesi desteği (10-12 yıl)
• Yatırım yeri tahsisi
• Faiz desteği (2-7 puan)
• Sigorta primi işçi hissesi desteği
• Gelir vergisi stopajı desteği (10 yıl)

Muş şehri aynı zamanda DAP projesi kapsamında sunulan teşviklerden yararlanabilmektedir.