Bir işletme, belli bir süre sonra sadece yerel pazarda değil, uluslararası arenada da kendisini tanıtmak ve sektörüne dair dünya pazar payından hissesini kapmak için başka ülkelerde de iş yapmak isteyecektir. Uluslararası alanda faaliyette bulunma süreci işletmelerde uluslararasılaşma sonucunu doğurmaktadır.
İşletmenin Uluslararasılaşması
İçindekiler
Avrupa’da ticari faaliyetler Orta Çağ ile başlamıştır. Sanayi devrimi ile birlikte de dev şirketler gelişmeye başlamıştır. Uluslararasılaşma, işletmelerin faaliyetlerini ulusal sınırların dışına taşacak şekilde yapmaya başlamasıdır. Uluslararası işletme ise; merkezi bir yönetimden yararlanarak diğer ülkelere girmeye ve oraya yerleşmeye çalışan firmalardır.
Uluslararasılaşma Nedenleri
Dünya çapındaki işletmelere baktığımızda pek çoğunun yurt dışına açılma ve uluslararası hale gelme girişimi içindedir. İşletmelerin kuruluş nedenleri; varlıklarını devam ettirme, kar elde etmek, istihdama katkıda bulunmaktır. Uluslararası piyasalar varlık devam ettirmek ve kar elde etmek için çok uygundur.
Uluslararasılaşmanın diğer nedenlerine bakacak olursak;
- Dış piyasada kullanılabilecek kapasitenin olması
- İşletme karlılık oranlarının daha yüksek olması
- Ölçek ekonomilerinden yararlanarak maliyetleri düşürme
- İç rekabet baskısından kurtulmak arzusu
- Yerel pazarda doyuma ulaşılması ve yabancı pazarlara açılma isteği
- Yeni ürün geliştirme ve teknolojik geliştirmeleri daha yakından takip etme fırsatı
İşletmeleri Uluslararasılaşmaya İten İktisadi Nedenler
Köken Ülkenin İtici Nedenleri
- İç piyasa koşullarının yetersizliği
- Mevcut pazarları koruma endişesi
- Üretilen malın/hizmetin uluslararası niteliğinin olması
- Ücret ve vergilerin yüksek olması ve sosyal hakların yüksek oranda gelişmiş olması
Ev Sahibi Ülkenin Çekici Faktörleri
- Geniş bir pazara sahip olması
- Himayeci tedbirleri
- İşgücünün ucuz olması
- Kamu otoritelerince sağlanan kolaylıklar
- Yasal düzenlemeler
- Elverişli rekabet koşulları
Çevresel Nedenler
- Ekonomik entegrasyonlarının etkisi
- Siyasi faktörler
İşletmelerin Uluslararası Piyasayı Seçme Nedenleri
İşletmelerin uluslararası piyasalarda iş yapması, yüksek oranda kar elde etmek dışında da pek çok nedene sahiptir. Bu nedenler;
- Yurt dışındaki stratejik ortaklarla bağları geliştirmek,
- Yeni teknolojilere erişmek
- Daha düşük vergiler ve devlet destekleri elde etmek,
- Ucuz maliyetli işçiliğe ulaşmak
- Yasal zorluklardan kaçınmak
- Yabancı teknik ve yönetim becerilerinden yararlanmak,
- Yabancı müşterilerin kültürel gereksinimlerini karşılamak,
- Müşteriye teslimi hızlandırmak
- Yurt içindeki müşterilerin uluslararası faaliyetlerini desteklemek
Uluslararasılaşma Süreci
İşletmeler, uluslararasılaştıkça dış piyasalarda faaliyet yönetimleri değişmektedir. İşletmeler uluslararasılaşma sürecinin başında iken, daha risksiz ve sakıncasız bir yöntem olan ihracat ve ithalata yönelmekte, ilerleyen dönemlerde çok uluslu işletme statüsüne kavuştuklarında ortaklık kurma ve direkt yabancı yatırımlara yönelme gibi yöntemleri tercih etmektedir.
Bu süreç içinde birçok faktör göz önüne alınmalıdır ki bunlardan biri işletmenin uluslararası nitelik kazandıkça, sattığı ürünlerin özelliklerinde ne gibi değişiklik yapması gerekeceğiyle ilgilidir.
Uluslararasılaşma sürecindeki bir önemli durum da hangi ülkede faaliyette bulunulacağının belirlenmesidir. İşletmeler, bu süreçte bilgi ve deneyim konusunda yetersiz olduğundan, belirsizliklerin olduğu yerlerde faaliyette bulunmak istemezler çünkü bu yüksek risk demektir.
Bunun yerine, tanıdıkları ve daha az risk oluşturacak, girişteki maliyetlerin daha az olduğu ülkelere açılmayı tercih ederler.
- Hedef Pazar Seçimi Ölçütleri
- Faaliyette bulunulacak ülkenin coğrafi yakınlığı
- Ortak kültürel bir geçmiş ve dil sorununun yaşanmaması
- Politik anlamda istikrar
- Ekonomik gelişmişlik düzeyi
- Ülke halkının yabancı ürünlere/hizmetlere ve yabancı sermayeye karşı tutumu
- Yasal mevzuatın yabancı sermayeyi koruma yeteneği
İşletmenin amacı, faaliyet konusu ve işletmenin büyüklüğü gibi faktörler, uluslararasılaşma aşamasında farklılıklar yaratmaktadır.
Uluslararasılaşma Aşamaları
İç Pazarlama Aşaması: İşletmenin kendi iç pazarıyla ilgilenip ihracat yapmamasıdır.
İhracat Öncesi Aşama: Fizibilite araştırması yapılır ancak, karar vermek için maliyet, kur ve dağıtım kanalları açısından işletmenin bilgileri yetersizdir.
Deneysel Katılım Aşaması: İşletmeler küçük oranlarda ihracat faaliyetlerine başlamaktadır.
Aktif Katılım Aşaması: İhracat satışlarının artırılması ve faaliyette bulunan ülke sayısı çeşitlendirilir.
Güçlü Katılım Aşaması: İşletme dış pazara daha çok açılmaktadır.
Uluslararasılaşma Modelleri
Uluslararasılaşma modelleri, Uppsala Modeli ve Uluslararasılaşma Ağ Modelidir. Bu modellere bakacak olursak;
Uppsala Modeli
Wiedersheim-Paul ve Johanson tarafından geliştirilen bu modelde 4 aşama bulunmaktadır.
- İhracat faaliyeti ya da düzensiz olduğu aşamanın olduğu 1.aşama
- Bağımsız temsilciler yoluyla ihracat aşaması olan 2. aşama
- Yurt dışı satış temsilciliğinin kurulması aşamasının olduğu 3. aşama
- Yurt dışı üretim ya da imalat birimlerinin kurulması aşaması olan 4. aşamadır
Bu modele göre işletmeler fiziksel yatkınlıkları oldukları pazarlara daha başarılı geçiş yaparlar.
Yenilik Modeli: Yeniliğe dayalı uluslararasılaşma (İnovasyon) modelidir.
Uluslararasılaşma Ağ Modeli ise, işletmeler arasında kurulan uzun dönemli ve güçlü ilişkiler neticesinde uluslararası dış pazarda kendi olanakları dışında iş birliği yaptıkları ya da ortaklık kurduğu diğer işletmenin/işletmelerin olanaklarını kullanmasıdır.
Uluslararasılaşma Stratejileri
Pazar güvencesi, işletmelere ve firmalara iç ve dış rakipleriyle daha güçlü rekabet edilmesini sağlar. Uluslararası alanda hem yatırım hem de ihracat faaliyetlerinde farklılıklar yaşanmaktadır. İşletmelerin uluslararası pazarlara girmeleri için başka seçenekler de vardır. Bunlar genelde ihracat aşamasından sonraki ileri ticaret teknikleridir.
Dış Satım (İhracat)
İşletmelerin dış piyasaya girmesinin ilk aşaması ihracat yapmaktır. İşletmeler, yerel kaynaklardan daha ucuz maliyetle girdi elde etmek ve yerel faaliyetlerle üretilen ürünlerin daha iyi şartlarda dış piyasaya değerlendirmek için sınır ötesi faaliyetlere başlarlar. Dış satım iki şekilde gerçekleşir.
- Bağımsız uluslararası pazarlama aracılarıyla dolaylı dış satım
- İşletmenin kendi kurduğu örgütler aracılığıyla doğrudan yapılan dış satım
Dolaylı dış satım, daha çok ihracata yeni başlayan firmalar tarafından tercih edilmektedir. Fazladan yatırıma gerek olmamaktadır. Doğrudan ihracat konusunda geliştirilmiş yöntemler vardır.
Hisse Senedi Yatırımları; Yönetim uygulamaları gerektirmeyen uluslararası bir yatırım biçimidir.
Lisans ve Teknik Anlaşmalar; Bir işletmenin sahip olduğu ticari sırlar, patent, teknoloji, ticari marka, ticari sırlar, firma ismi ya da pazarlama teknikleri gibi maddi olmayan varlıklarını, bir anlaşma dâhilinde ve bir ücret karşılığında başka bir ülkede faaliyette bulunan bir işletmeye kullanma izni verilmesine lisans anlaşması denir.
Dış pazarlara girerken lisans vermenin sağlayacağı avantajlar da vardır. Bu aynı zamanda dış pazara oldukça az bir sermaye ile çabuk ve kolayca girmenin yoludur.
Doğrudan Dış Yatırımlar: İkinci dünya savaşından sonra ekonomi alanında yaşanan uzun canlılık döneminde, yerli yatırımlarda ve dünya ticaretinde önemli gelişmeler yaşanmıştır. Doğrudan dış yatırımlar son on yılda dünya ekonomi tarihinde önemli yere sahiptir.
Joint Venture (Ortak Girişim)
Dış pazarlara açılmak isteyen işletmeler, üretim ve pazarlama tesisleri kurmak amaçlı yerel işletmelerle ortaklaşa hareket etmektir. Ortak hareket etmek ihtiyaçların kolay temini açısından da önemlidir. Pazarların coğrafi açıdan farklılık göstermesi ve küreselleşen sanayiler, pazarlarda daha fazla ürün standardizasyonu sağlama ihtiyacı doğurmuştur.
Ortak Girişim Yöntemleri
- Sözleşmeli üretim
- Doğrudan satış ve pazarlama
- Yönetim hizmetleri sözleşmesi
- Dışarıda ortak üretim
- Dışarıda doğrudan üretim
FRANCHISING
Ana işletmenin kullanım hakkını ve belli ayrıcalıklarının belli bir zaman için bir başka işletmeye verilmesine franchising adı verilmektedir. Ayrıcalık veren firmaya franchisor, ayrıcalık alan firmaya franchisee, ayrıcalığın kendisine de franchise denir.
Franchising, dünyada en hızlı büyüyen pazarlama stratejisidir ancak uluslararası pazarda sıkça problemler yaşamaktadır. Franchising Rehberi sayfasını ziyaret ederek, daha kapsamlı bilgilere ulaşabilirsiniz.
STRATEJİK İTTİFAKLAR
Bu ittifaklar, birbiriyle bağlantılı ya da aynı sektörlerdeki şirketler arasındaki bağların gittikçe artmasına, iş birliklerinin, ortak girişimlerin, ortak projelerin, mülkiyet ortaklıkları gibi yollarla ve yakın bağlar kurulması yoluyla da faaliyetlerini yürütmektedirler.
Stratejik ittifakların oluşma nedenleri;
- Uluslararası ticaret engellerinin azaltılması
- Müşteri ihtiyaçlarının ve tercihlerin benzemesi
- Küresel üretimde ölçek ekonomilerinden yararlanmak
- Üretim yeri seçimi ve ürün dolaşımının kolaylaştırılması
- Ortakların bilgi ve teknolojik desteği vermeleri
- Gelişen pazarların ve bölgesel blokların engellerini aşmak
KONSORSİYUM
İki ya da daha fazla işletmenin, kısıtlı bir sürede yapılması gereken ve büyük sermaye gerektiren faaliyetler için bir araya gelerek birleşme olanağı yaratmasına konsorsiyum denir. Amaç, işletmelerin yönetim, finans ve teknik imkânlarının birleştirilerek büyük projelerin gerçekleşmesidir.
Doğrudan Yatırım (Yabancı Sermaye)
Doğrudan yatırımcı, yabancı doğrudan yatırımcı veya yatırımcıların ikamet ettikleri ülke veya ülkelerin dışındaki bir ülkede doğrudan yatırım faaliyetlerinde bulunulmasıdır. Ev sahibi ülke, yabancı yatırımın geldiği veya yapıldığı ülkedir.
Uzman Görüşü
Hâlihazırda bir işletmeniz var ve dış pazara açılmak niyetindesiniz. Bunun için ilk yapmanız gereken iyi bir pazar araştırması yapmak olmalıdır. Sektörünüzle ilgili doğru pazarı bulmak ve doğru ülkede yatırım yaparak faaliyetlerinize devam etmelisiniz. Yatırım faaliyeti yapacağınız ya da ihracat yapacağınız ülkede, ürettiğiniz ürün ya da hizmet için talep var mı?
- Yatırım faaliyeti yaptığınız ülke, doğru ülke mi?
- Ülke hakkında belli bir bilgi birikiminiz var mı? Müşteri portföyünüz kimlerden oluşacak?
- Yurt dışına açılma maliyetlerini göz önüne alıyor musunuz?
- Yurt dışında bir ortakla çalışacaksanız, size ne gibi kolaylıklar sağlayacak?
- Ve en önemlisi, işletmeniz böyle bir dışa açılmaya hazır mı?
Bu ve bunun gibi pek çok soruya olumlu yanıt veriyorsanız ve işletmenizi dışa açılmaya hazır hissediyorsanız, bu tür faaliyetlerde bulunmanız tavsiye olunur. Yanlış yatırım ve faaliyetler, emek, para, zaman kayıplarına neden olacaktır.
Tavsiye Edilen İçerikler
