Hangi amaçla kurulmuş olursa olsun, her işletme kuruluşundan itibaren faaliyetleri süresince riskten kaçınma ve riski azaltma stratejilerini yürütmek durumundadır. Risk her durumda mevcuttur ancak işletmenin belirlediği ve uyguladığı stratejiler sayesinde, şirketin yürüttüğü faaliyetlerde ve işlerinde başarısızlık ya da kazanç kaybı önlenebilir.
Riskten kaçınma ve risk azaltılması riski yönetmenin iki yoludur. Riskten kaçınma, potansiyel bir kayıp oluşturan riske maruz kalmanın ortadan kaldırılmasıyla ilgilenirken, risk azaltma olası bir kayıp olasılığını ve ciddiyetini azaltmakla ilgilidir. Riskten kaçınma, riski taşıyacak herhangi bir faaliyet gerçekleştirmemektir. Riskin azaltılması ise, potansiyel olarak riskli finansal davranışlarda bulunurken, potansiyel kayıpların azaltılmasıyla ilgilidir.
Riskten kaçınmak ya da riski azaltmak için, risk analizi yapılması büyük önem taşır. Risk analizi, yapılacak faaliyette riski tahmin etmek isin bilginin sistemsel bir şekilde belirlenmesidir. İşin yapılması sırasında oluşabilecek tehditler ve yapılabilecek tük kontroller risk analizinde belirlenir.
Riskten Kaçınmak
İçindekiler
Riskten kaçınma, risk taşıyabilecek herhangi bir faaliyet gerçekleştirmemektir. Riskten kaçınma metodolojisi, tehdit oluşturabilecek kırgınlıkları en aza indirmeye çalışır. Riskten kaçınma ve hafifletme politika ve prosedür, eğitim – öğretim ve teknoloji uygulamaları ile sağlanabilir.
Örneğin, bir yatırımcının bir petrol şirketinde hisse senedi katın almak istediğini, ancak petrol fiyatlarının son birkaç ay içinde önemli ölçüde düştüğünü varsayalım. Petrol üretimi ile ilişkili siyasi risk ve petrol şirketleri ile ilişkili kredi riski vardır. Petrol endüstrisi ile ilişkili riskleri değerlendirir ve şirkette pay almaktan kaçınmaya karar verir. Bu riskten kaçınma olarak bilinir.
Riski Azaltmak
Bir yandan risk azaltma potansiyel kayıpları azaltmakla ilgilidir. Örneğin bu yatırımcının zaten petrol stoklarına sahip olduğunu varsayalım. Petrol üretimi ile ilgili politik riskler vardır ve stoklar sistematik olmayan yüksek bir riske sahiptir. Portföyünü, özelikle petrol hisse senetlerine ters yönde hareket etme eğiliminde olan diğer sektörlerde hisse senedi satın alarak çeşitlendirerek riski azaltabilir.
Risk yönetimine katılabilmek için, bir kişi veya kuruluşun yükümlüklerini ölçmesi ve anlaması gerekir. Finansal risklerin bu değerlendirmesi bir risk yönetim planının en önemli ve zor yönlerinden biridir. Bununla birlikte, risklerinizin tüm kapsamı anladığınızdan emin olmak için birinin varlıklarının refahı için çok önemlidir. Diyelim ki, yatırımcı portföyünü çeşitlendiriyor ve pazarın çeşitli sektörlerine yatırım yapıyor. Ancak şu anda, ekonomik gerileme nedeniyle sistematik bir riskle karşı karşıyadır. Yatırımcı riskten korunma yoluyla riskini azaltabilir. Risk Yönetimi Nedir?
Örneğin; yatırımcı uzun pozisyonlarını koruyabilir ve uzun pozisyonları için satış opsiyonları satın alarak riskini azaltabilir. Belirli bir dönemde hisse senetlerini önceden belirlenmiş bir fiyattan satabildiği için portföy değerindeki potansiyel düşüşten korunur. Riskten kaçınan yatırımcı, petrol stoğunun sahip olabileceği potansiyel kazanımları kaybeder. Öte yandan, riskini azaltan yatırımcı halen potansiyel kazanımlar elde etmeye devam etmektedir.
Finansal çeşitlilik en güvenilir risk azaltma stratejilerinden biridir. Finansal riskiniz çeşitlendiğinde, olumsuz yan etkiler seyreltilir. Örneğin, birkaç gelir akışınız varsa, bir kişinin gelirinin yalnızca yüzde 15’i bu akıştan gelirse, bu akışı kaybetmek pek sorun olmaz.
Riskten Korunma ve Spekülasyon
Fark Nedir?
Riskten korunucular ve spekülatörler, yatırımcıları ve tüccarları tanımlayan farklı terimlerdir. Spekülasyon, bir menkul kıymetin fiyat değişikliğinden kar elde etmeye çalışırken, riskten korunma, menkul kıymetin fiyat değişikliğiyle ilişkili risk veya oynaklığı azaltmaya çalışır. Hedging, yatırımcının hali hazırdaki varlığına aykırı pozisyonları dengeleyerek bir varlığın fiyatı ile ilişkili oynaklığı ortadan kaldırmaya çalışmaktadır.
Spekülasyonların temel amacı, bir varlığın hangi yönde hareket edeceği üzerine bahis yapmaktan kazanç sağlamaktadır. Spekülasyonlar, bir menkul kıymetin fiyat değişikliğinden kar elde etmeye çalışmakla ilgilidir ve piyasa dalgalanmalarına karşı daha savunmasızdır. Hedgerler riskten kaçınırlar, spekülatörler ise risk severler olarak görülür. Riskten korunmaya çalıştıkları şeye piyasada zıt bir pozisyon alarak risklerini azaltır. Riskten korunmadaki ideal durum, bir etkinin diğerini iptal etmesine neden olmak olacaktır.
Örneğin bir şirketin mücevher üretiminde uzmanlaştığını ve altının şirketin ana girdilerinden biri olduğu, altı ay içinde büyük bir sözleşmesi olduğunu varsayalım. Şirket, altın piyasasının oynaklığından endişe duyuyor ve altın fiyatlarının yakın bir gelecekte önemli ölçüde artabileceğine inanıyor. Kendini bu belirsizlikten korumak için, şirket 6 aylık vadeli işlem sözleşmesi satın alabilir. Bu şekilde altın yüzde 10’luk bir fiyat artışı yaşarsa, vadeli işlem sözleşmesi bu kazancı dengeleyecek bir fiyatla kilitlenecektir.
Görüldüğü üzere, hedgerler herhangi bir kayıptan korunsa da, kazançlardan da sınırlandırılmıştır. Portföy çeşitlidir, ancak yine de sistematik riske maruz kalmaktadır. Bir şirketin politikalarına ve yürüttüğü iş türüne bağlı olarak, kârındaki dalgalanmaları azaltmak ve kendini herhangi bir olumsuz riskten korumak için belirli iş faaliyetlerine karşı korunmayı içerebilir.
Bu riski azaltmak için yatırımcı, piyasadaki vadeli işlek sözleşmelerini kısaltarak ve portföydeki izin pozisyonlara karşı koyma opsiyonları satın alarak, portföylerini koruma altına alır. Öte yandan, bir spekülatör durumu fark ederse, olumsuz bir hamlede potansiyel bir kâr elde etmek için borsada işlet gören bir fonu (ETF) ve vadeli işlem sözleşmesini kısaltmaya çalışabilirler. Risk Yönetimi Sürecinde Atılacak Adımlar Nelerdir?
Spekülasyon
Spekülatörler, piyasanın nereye gittiğine inandıkları konusunda eğitimli tahminlerine dayanarak işlem yaparlar. Örneğin bir spekülatör, bir hisse senedinin aşırı fiyatlandığına inanıyorsa, hisse senedini kısa sürede satabilir ve hisse senedinin fiyatının düşmesini bekleyebilir, bu noktada hisse senedini geri alır ve kâr elde eder.
Hedgerler, belirsizlikle ilişkili riskleri azaltmak için çalışırken, spekülatörler piyasadaki hareketlere karşı menkul kıymetler fiyatındaki dalgalanmalardan kâr elde etmeye çalışırlar. Spekülatörler, pazarın hem aşağı hem de yukarı yönüne karşı savunmasızdır, bu nedenle spekülasyon son derece riskli olabilir.
Riskten Korunma ve Spekülasyon Örneği
Riskten korunmak, portföy çeşitlendirmesi ile aynı değildir. Çeşitlendirme yatırımcıların bir yatırımda belirli bir riski düzeltmek için kullandıkları bir portföy yönetimi stratejisidir. Riskten korunma ise dengeleme pozisyonu alarak kayıplarını azaltmaya yardımcı olur. Bir yatırımcı genel riskini azaltmak istiyorsa, yatırımcı tüm parasını tek bir yatırıma yatırmamalıdır. Yatırımcılar mevcut riski azaltmak için paralarını birden fazla yatırımlara yatırabilirler.
Örneğin bir yatırımcının yatırım yapması için 500 Bin TL‘si olduğunu varsayalım. Yatırımcı çeşitlendirebilir ve çeşitli sektörlerde, gayrimenkullerde ve tahvillerdeki birden fazla hisse senedine para koyabilir. Bu teknik, sistematik olmayan riskin çeşitlendirilmesine yardımcı olur, diğer bir deyişle, yatırımcıyı bir yatırımdaki herhangi bir olaydan etkilenmekten korur.
Bir yatırımcıyı, yatırımlarındaki olumsuz fiyat düşüşünden endişe ettiğinde, yatırımcı korunacak bir dengeleme pozisyonuyla yatırımını riskten koruyabilir. Örneğin bir yatırımcının petrol şirketi ABC’deki 100 hisse senedine yatırım yaptığını ve petrol fiyatlarındaki son düşüşün kazançları üzerinde olumsuz bir etkisi olacağını düşünün.
Yatırımcının pozisyonlarını çeşitlendirmek için yeterli sermayesi yoktur. Bunun yerine yatırımcı koruma seçenekleri satın alır ve bu şekilde pozisyonlarını korumaya karar verir. Yatırımcı, hisse senedi fiyatındaki düşüşe karşı korumak için tek bir opsiyon satın alabilir ve opsiyon için küçük bir prim öder. ABC kazanç tahminlerini kaçırır ve fiyatlar düşerse, yatırımcı uzun pozisyonlarında para kaybedecek, ancak zararları sınırlayan satış opsiyonu üzerinden para kazanacaktır.
Tavsiye Edilen İçerikler
