Anonim Şirket (A.Ş.) Ne Demek?
Anonim şirketler Türk Ticaret Kanunu tanımlamasına göre: büyüme hedefli kurulan belirli bir unvan ve sermayeye sahip, ana sermayesi paylara bölünebilen bir şirket türüdür. Faaliyet yapısı olarak incelendiğinde kanuni sınırlamaya uygun her türlü ekonomik faaliyeti gerçekleştirebilen bu şirket yapısı genel kurul ve yönetim kurulu gibi organlarla yönetilmektedir. Anonim şirketler A.Ş. olarak kısaltılırlar.
Bu şirket yapısının diğer ana hatlarını belirten özellikler arasında şunlar bulunmaktadır;
- TTK (Türk Ticaret Kanunu) kapsamınca kuruluş işlemleri belirlenmektedir.
- Anonim şirketlerin faaliyet alanları çok geniş olmasıyla birlikte bu faaliyet alanları ana sözleşme kapsamında yer alması gerekir.
- Bu şirketler ticari bir unvana sahip olmaları gerekir ve bu unvanlar ticaret sicili kapsamında tescil ettirilmesi gerekir. Bu unvanın faaliyet alanına uygun olması gerekir ve anonim şirket veya A.Ş. Olarak unvanda yer alır.
- Anonim şirketler direk olarak tüzel kimlikle kurulabilecekleri gibi hem gerçek kişiler hem de tüzel kimlikler olarak da kurulabilirler.
- Anonim şirket yapısı tüzel ya da gerçek 5 kişiden oluşması gerekmektedir.
- Halka açık olan anonim şirketlerde minimum sermaye miktarı 50.000 TL’dir. Şayet halka açık tutulacaksa sermayenin 100.000 TL olması gerekir.
- Kuruluş şekli, ortak sayısı ve özelliklerine göre anonim şirketleri çeşitlilik gösterebilmektedir.
- Yönetim, denetim ve genel kurul şeklinde yönetim birimleri olarak yönetimi yapılmaktadır.
Anonim Şirket Türleri
Anonim şirketleri kuruluş tipine ve ortak sayısına göre çeşitlendirilebilmektedir. Bu 2 yapıya göre türleri şu şekildedir;
Kuruluş Şekillerine ve Özelliklerine Göre Anonim Şirket Türleri
- Ani kuruluş usulü ile kurulan anonim şirketler
- Tedrici kuruluş usulü ile kurulan anonim şirketler
- Tür değiştirme şeklinde kurulan anonim şirketler
- Başka bir şirketle birleşme şeklinde kurulan anonim şirketler
- Özel kanunlara tabi olarak kurulan anonim şirketler
Ani Kurulum
Ani kuruluş usulü anonim şirkette şirketi kuran kurucu ortaklar tarafından şirket sermayesinin tümü taahhüt edilerek kurulan anonim şirkete denir. Bu anonim şirket yapısı diğerlerine göre daha az formalite ile ve kısa sürede kurulabilir. Genellikle birbirini tanıyan en az beş kişiden ya da tüzel kişiden oluşmaktadır. Bu yapıda kurucu ortaklar taahhüt edilen sermaye miktarının dörtte birini şirketin kuruluş aşamasından itibaren üç ay içerisinde, kalan miktarı da bir yıl içerisinde eşit bölünen taksitlendirmeler şeklinde ödemeleri gerekmektedir. Ani kurulum yapılan anonim şirketlerde, yönetim kurulu üyelerinin kendi aralarında hazırladıkları ve onayladıkları bir sözleşme bulunmaktadır.
Tedrici Kurulum
Kurucu ortakları tarafından sermayenin onda biri taahhüt edilirken, kalan kısmı için halka başvurulan anonim şirket türüdür. Bu şirket türüne tedrici kurulum anonim şirket denilmektedir ve Türk Ticaret Kanununa tabi olmakla birlikte Sermaye Piyasası Kanunu da tabi olmaktadırlar.
Tür Değiştirme Şekliyle Kurulum
Türk Ticaret Kanunu düzenlemelerine göre Limited şirketler istendiğinde anonim şirkete dönüştürülebilir. Yalnız bu tür değişikliklerde, değişikliği yapılacak firmaya anonim şirket kuruluş prosedürleri uygulanması gerektiğinde üyelerin pay ve haklarının korunması için bir düzenleme gerekmektedir. İmtiyaz sahiplerinin hakları ve paylarına karşılık gelecek şekilde tazminat ödemesi ya da intifa senetlerine karşılık gelen haklar verilerek bu düzenleme yapılmaktadır ve hakları korunmaktadır.
Birleşme Yoluyla Kurulum
Birleşmeyle kurulan anonim şirketlerde, devralma ve birleşme olarak iki şekilde anonim şirket oluşturabilirler. Birleşmede devrolunan şirketin mal varlıkları devralan şirkete, devralan şirketin sahip olduğu payların bir bölümü de devrolunan şirkete geçmektedir. Bu işlem sonucunda devrolunan şirket tasfiye edilir ve ticaret sicil kaydından düşürülür.
Özel Kanunlarla Kurulum
Finansal kiralama, bankalar ve Sermaye piyasası kanununa tabi olan şirketlerin kurulum yapısı bu tür özel kanunlarla kurulum yapılan şirketlere birer örnek teşkil etse de bu yöntemle kurulan anonim şirkete pek rastlanmaz.
Ortak Sayısı ve Özelliklerine Göre Anonim Şirket Türleri
Ortak sayısına göre şirket çeşitleri aşağıdaki gibidir;
- Halka açık olan anonim şirketler
- Halka kapalı olan anonim şirketler
- Özel kanunlar çerçevesinde kurulum yapılan kamu anonim şirketleri
- Çok uluslu kurulum yapılan anonim şirketler
- Holdingler
1- Halka Açık Olan Anonim Şirketler
Halka açık olan anonim şirketler 1981 yılından beri iki grup olarak incelenmektedir;
- Hisse senetleri halka arza etmiş olanlar: Halka sermaye piyasasını araçlarını satın almaları için davet ve çağrıda bulunulması yanında bu senetlerin borsada işlem gördüğü şirketlerdir.
- Hisse senetleri halka arz etmiş sayılmış olanlar:Ortak sayısının 500’ü geçmesi halinde SPK ilgili maddesi gereğince anonim ortakların sahip olduğu paylar halka arz olmuş farz edilen şirketlerdir.
2- Halka Kapalı Anonim Şirketler
Kanuna göre şirketlerin halka açık olduğu esasına bakıldığında, bağlayıcı bir kanun çerçevesinde halka kapalı olarak kabul edilen anonim şirketlerdir. Bu şirketler minimum 5 kişi ile ve sermaye miktarı en az 50 bin TL olmalıdır. Halka kapalı anonim şirketlerin sermayesinin bütünü kurucu ortakların Taahhüt altındadır. Gerekli görülen şatlar yerine getirildikten sonra halka açık hale gelebilmektedir fakat kuruluştan sonra beş yıl geçmesi gerekmektedir.
3- Özel Kanunlar Çerçevesinde Kurulum Yapılan Kamu Anonim Şirketleri
Kamu tüzelinde kurulan anonim şirketler TSK’nın belediye, il ve devlet gibi amme hükmü kişilerden birilerinin, pay sahibi olmasalar bile yapılacak olan amme hizmetinin idari ve murakabe heyetlerinde temsilci bulundurma hakları bulunmaktadır. Kamu tüzel kişilerin denetim ve yönetim kurullarında bulunan temsilcileri, genel kurulun seçtiği üyelerin vazife ve haklarına sahiptirler. Yönetim kuru üyesi olduğundan pay senetlerini bırakamazlar. Kamu tüzel kişileri şirkete, pay sahiplerine ve alacaklılara karşı sorumludurlar. Fakat tüzel kişilerin sözlerinden dönme hakları saklıdır.
4- Çok Uluslu Kurulum Yapılan Anonim Şirketler
Minimum iki ülkede üretim ve hizmet veren şirketlere çok uluslu şirket denilmektedir. Sahip oldukları geniş finansal kaynaklardan dolayı uluslararası ticarette bu çok uluslu şirketlerin etkisi büyüktür ve ekonomik güçleri, lobi çalışmaları ile bu etki daha da güçlenmektedir. Öyle ki dünya çapında çok uluslu şirketlere bakıldığında bazı şirketlerin bütçesi, küçük bir ülke bütçesinden bile fazla olabilir. Yabancı Ortaklı Anonim Şirketi Kuruluşu
5- Holdingler
İki veya daha fazla şirketin, kâr sağlama amaçlı oluşturdukları şirketler topluğuna holding denilmektedir. Holdinglerin yönetimi tek merkezden yapılır ve çok farklı alanlarda faaliyet gösterebilirler. Bu şirketler genellikle bir grup girişimci tarafından veya bir aile tarafından yönetimi yapılan ticari yapılardır. Konu hakkında daha detaylı bilgi için: holding nasıl kurulur adlı rehberi inceleyebilirsiniz.
