Şirket Ne Demek?
Bir ya da birden fazla kişi tarafından kar elde etme için mal ya da hizmet üretme, satışını yapma gayesiyle kurulan tüzel yapıdır. TTK’ye (Türk Ticaret Kanunu) göre kurulan bu şirketlerin kar elde etmek, yaşamın sürekliliğini sağlamada topluma hizmet vermek gibi amaçları bulunmaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda kurulan çok çeşitli şirket türleri ve kendine has özellikleri bulunmaktadır.
Şirket unvanlarının yanında yer alan LTD. ya da A.Ş. gibi kısaltmalar bu şirketlerin nasıl kuruldukları, sermaye yapıları, faaliyet alanlarını ve türlerini belirtir. Şirketlerin birbirinden ayrılmasını sağlayan tek özellik bu değildir. Bu ifadelerin yanında şahıs şirketi, sermaye şirketi, bir ya da birden fazla ortaklı olmasına göre değişen şirket türleri bulunmaktadır. Aşağıda ülkemiz ekonomisinde en fazla işlem gören şirket yapıları ve özellikleri hakkında tanımlayıcı bilgiler bulunmaktadır.
Şirket Türleri ve Özellikleri
Şirketlerin sınıflandırılması, kendi aralarında sahip oldukları ortak özelliklere göre yapılsa da bu sınıflandırmalar kanundan dolayı değil, doktrinde şeklinde yapılan sınıflandırmalardır. Bu sınıflandırma, tüzel kişiliğine, sermaye ve şahıs şirketi olmalarına, ortaklarının yükümlülüğüne, sermaye yapısına vb. özelliklerine göre yapılmaktadır.
Şirket türleri temel olarak şu şekilde sınıflara ayrılır:
- Sermaye Şirketleri
- Anonim
- Limited
- Paylı Komandit
- Şahıs Şirketleri
- Kolektif
- Adi Komandit
- Adi Şirket
- İki kategoride de Kurulabilecek Şirketler
- E-Ticaret
- Faktöring
Sermaye Şirketleri
Sermaye şirketleri gücünü ve değerini sermayesinden ve yönetim şeklinden alan şirket türüdür. Bu şirket yapısında ortakların sorumlulukları, vermeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarı ile sınırlanmaktadır. Bu şirket yapısında ortaklardan birinin ya da birkaçının ayrılması durumunda ortaklık bozulmaz ve paylar şahsi değildir. Ayrıca sahip olunan paylar başka şahıslara devredilebilir ve satışı yapılabilir. Bu şirket yapısında sermaye payı ve yönetim hakkının birbirinden ayrılmış olması en belirgin özelliğinden biridir.
TTK ya göre sermaye şirketleri 3 bölüme ayrılır: Anonim şirketi, Limited şirketi, Paylı (hisseli) komandit şirketler.
1-) Anonim Şirketi (A.Ş.)
Anonim şirketi en az 5 gerçek veya tüzel kişiden oluşan, yüksek sermaye birikimi sağlamak için iktisadi faaliyetler yapmayı amaçlayan en uygun şirket türlerinden biridir. Bu şirketin kuruluş sermayesi en az 50.000 TL tutarında olmalıdır ve şirket unvanın da A.O. (anonim ortaklık) ya da A.Ş. (Anonim şirket) ibaresi bulunması zorunluluğu vardır. Anonim şirketlerin yönetimi, yönetim kurulu, genel kurul ve denetim birimi tarafından yapılır. Anonim Şirket Kuruluşu
2-) Limited Şirketi (LTD.ŞTİ.)
Limited Şirketi bir veya birden fazla gerçek kişi ya da tüzel kişi tarafından kanunlara uygun her türlü ekonomik amaç elde etmek için kurulan, ana sermaye miktarı belli olan şirket türüdür. Ortak sayısı 50 kişiyi geçemez ve ana sermayesi 10.000 TL altında olamaz. Bu şirket türünde sermaye ana sermaye paylarının toplamından oluşmaktadır. Bu şirket yapısında şirket ortaklarının şirket borçlarının tamamından sorumlu olmayarak sadece taaddüt edilen ana sermaye paylarından ve şirket sözleşmesinde geçenek ödeme yükümlülüklerinden sorumludurlar. Bu şirket türünde yönetim birimi müdürlerden oluşur ve ortak sayısının 20’yi aştığı durumlarda denetim kurulu ve genel kurul oluşturulur. Limited Şirket Kuruluşu
3-) Paylı (Hisseli) Komandit Şirket
Paylı Komandit şirket; sermayesi paylara bölünmüş, şirket alacaklarına karşı şirket ortaklarının bir veya birkaçının sınırsız sorumluluğu varken diğerlerinin sınırlı sorumlu olduğu şirket türüdür. Komandit şirket olmanın en belirgin özelliği sermayenin paylara bölünmüş olmasıdır ve en az 5 ortak bulunmasıdır. Şirketi temsil ve yönetim hakkı sınırsız sorumluluğu olan şirket ortaklarına aittir. Şirket işleyişinde bu kuralların dışında kanunda bağlayıcı herhangi bir madde bulunmadığı takdirde anonim şirket hükümleri geçerlidir. Paylı Komandit Şirket Kuruluşu
Şahıs Şirketleri
Şahıs şirketleri; ortak ekonomik çıkarlar elde etmek için, tüzel bir kişiliğe sahip olan ve ortaklarının sorumlulukları sınırsız olan şirket türüdür. Bu şirket türü tek bir kişi tarafından kurulabileceği gibi birden fazla gerçek kişi tarafından da kurulması mümkündür ve ortakların sayıları genellikle az kişiden oluşurken, ortaklığın devri de zor bir süreçtir. Ortakların tamamı onay vermedikten sonra ortaklık payı başka kişilere devredilemez ya da satış yapılamaz. Şirket alacaklılarına karşı ortakların tümü tüm mal varlığı ile sorumlu tutulur.
TTK’ya göre şahıs şirketleri 3’e ayrılır:
1-) Kolektif Şirket
İki veya daha fazla ortak tarafından kurulan Kolektif şirketlerde, ortaklar şirket borçlarından sınırsız olarak ve birlikte sorumludurlar. Borç ve taaddütlerde şirket birinci sırada sorumlu iken, şirket ortakları ikinci sırada sınırsız olarak sorumlu tutulur. Bu sınırsızlık kredi veren açısından da bir artı olarak kabul edilen bir durumdur. Ayrıca bu şirket türünde her ortağın şirketi aynı oranda yönetme hak ve sorumluluğu vardır. Kolektif Şirket Kuruluşu
2-) Adi Komandit Şirket
Bu şirket türü ülkemizde pek rastlanmayan bir şirket türü olurken tüzel kişiler ve gerçek kişiler arasında kurulabilen şirket türüdür. Adi komandit şirketlerde şirket alacaklılara karşı ortaklardan bir ya da birkaçı sınırsız sorumlu iken, bir ya da birkaçının sorumluluğu sınırlıdır. Sınırsız ortaklar ancak gerçek kişi olabilir ve komandite olarak anılırken, tüzel kişilikler sınırlı ortak olabilirler ve komanditer olarak anılır. Şirket alacaklarında şirket varlığı yetersiz olduğu durumlarda komanditerlerin kişisel mal varlığına el konulabilir. Adi Komandit Şirket Kuruluşu
3-) Adi Şirket
Belirli ticari bir amacı gerçekleştirmek için iki veya daha fazla gerçek kişinin emek ve mallarını birleştirmeleri ile ortaya çıkan şirket türüne denir. Bu şirket türünde şirketin sahibi harici mal varlığı yoktur ve tüzel bir kişiliği bulunmaz. Bu nedenle şirketin ortakların mal varlıkları üzerinde payları bulunur ve şirketin mal varlığına ilişkin yapılacak eylemlerde ortaklar bir arada hareket etmek zorundadır. Adi Şirket Kuruluşu
İki Kategoride de Kurulabilecek Şirketler
1-) E-Ticaret Şirketi
e-Ticaret şirketi, müşterilerin ihtiyaçlarını temin etmek için herhangi bir zamanda ve yerde real mağazalara göre daha cazip hizmet ve ürünler sunmak ve ödemesini dijital ortamda yapabilecekleri internet üzerinden satış yapmayı hedefleyen bir şirket yapısıdır. Bu şirketler şahıs ya da sermaye şirketi olarak kurulabilen şirketlerdir. Kurulum ve işleyiş prosedürleri hangi şirket grubuna dahil olacağına göre farklılık göstermektedir. E-Ticaret Şirket Kuruluşu
2-) Faktöring Şirketi
Faktöring şirketi; iç ve dış ticarette özellikle kısa vadeli ürün satışlarında başvurulan bir finans şirketidir. Yapılan ticari işlemlerde alacaklıların alacak tahsiline dair verilen hizmet bütünü olarak da tanımlanan faktöring, kısaca vadeli şekilde satış yapan firmaların her türlü hizmet ve mal satışından dolayı ortaya çıkan alacak haklarını satın alan şirkettir. Bu şirketler finansman, tahsilat (alacak) ve garanti olarak üç ana bölümde hizmet vermektedirler. Faktöring şirketlerinin kuruluş ve işleyiş düzeni Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından belirlenen mevzuatlara tabidir. Faktöring Şirket Kuruluşu
