Şirketler karmaşık olan bir yönetim ve bürokrasi içinde faaliyet gösterirler. Bu nedenle şirketlerin düzenli şekilde büyüme göstermesi gerekir. Şirketleri tek bir kişi kurabileceği gibi birkaç kişiden oluşan bir grupta şirket kurabilir. Şirketler faaliyet alanlarına, kuruluş aşamasında ortaya koyulan sermayelere, kuruluş aşamasındaki girişimci sayısına gibi etmenlerle yapılara ayrılabilir.
Şirket Yapıları Nelerdir?
Şirketler genel olarak sermaye şirketi ve şahıs şirketi olarak ayrılır. Sermaye şirketleri ortakları sınırlı sorumluluğa sahip olan şirket yapısıdır. Sermaye şirketlerinde kuruluş aşamasında ortaya koyulan sermaye ön plandadır. Sermaye şirketleri içerisinde değerlendirilen üç tür şirket vardır. Bu şirketler; anonim şirketler, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerve limited şirketlerdir.
Şahıs şirketleri genel olarak tek kişinin girişimiyle kurulur. En yaygın olarak kurulan şirket türüdür. Şahıs şirketinin sahibi sınırsız sorumluluk sahibidir. Sınırsız sorumluluk tüm yönetimde hakimiyet sunar ve yaşanabilecek bir iflas durumunda girişimcinin tüm varlığıyla sorumlu olduğunu anlatır. Şahıs şirketleri hakiki şahıs şirketleri, adi şirketler, kollektif şirketler ve komandit şirketler olarak dört gruba ayrılır.
- Anonim Şirketler
Anonim şirketler, ticarette faaliyet gösteren bir şirketin ticaret unvanı alarak açılan şirketlerdir. Anonim şirketler sınırlı sorumluluğa sahiptirler. Finansal olarak yükümlülükleri yalnızca sahip oldukları mal varlığı ile sorumludur.
Anonim şirketler iki şekilde kurulurlar. Ani ve tedrici olarak. Ani olarak kurulan anonim şirketler girişimcilerin ortaya koydukları sermayenin ortaklık sermayesinin tamamı olmaması durumunda geçerlidir. Bu durumda sermayenin belirli bir kısmını ödeyerek diğer kısmını ödemek için halka başvurulmasında tedrici olarak kurulmuş anonim şirketlerdir.
Anonim şirketlerin ortakları gerçek veya tüzel kişiler olabilir. Anonim şirketlerin organları genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu şeklindedir. Genel kurul üyeleri pay sahiplerinden oluşur. Genel kurul üyeleri bir araya gelerek yönetim kurulunda yer alan kişileri seçer. Türkiye’de yönetim kurulunda yer alan kişilerin genellikle genel kurul üyelerinden oluştuğu görülür. Yönetim kurulunun işletme içindeki görevleri kontrol rolü, hizmet rolü ve kaynak temini rolü şeklindedir.
Anonim şirketlerin yönetiminde profesyonel kişilerin yer alması şirketin kârlılığını yükseltir. Anonim şirketlerin devredilmesi kolaydır. Finansal kaynakları fazladır ve büyüme potansiyeli vardır. Anonim şirketlerin kuruluşlarında yaşanan formaliteleri oldukça fazladı ve bu biraz karmaşıklığa neden olabilir.
Anonim şirketlerde geçerli olan ilkeler vardır. Bu ilkeler çoğunluk ilkesi, mal varlığının korunması ilkesi, teknik kadro tarafından dışarıdan yönetme yetkisi ve devletin ilgilenmesi ilkesidir.
Çoğunluk ilkesi alınan kararların çoğunluğun istediği kararlar olması anlamına gelir. Mal varlığının korunması ilkesi şirketin sahip olduğu mal varlıklarının korunması anlamına gelir. Teknik kadro tarafından dışarıdan yönetme yetkisi ilkesi halka açık hissesi olan şirketlerin yönetimin dışarıdan gelen kişilere verilmesini ifade eder.Devletin ilgilenmesi ilkesi ise anonim şirketlerin kuruluş, işleyiş ve sona erme aşamalarında denetlenmesini ifade eder.
- Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler, sermayelerini paylara bölmüş olan ve ortaklarından bir veya daha fazla kişinin sınırsız sorumluluk aldığı, diğerlerinin sınırlı sorumluluk aldığı şirket türüdür. En az beş ortak ile kurulması gereken şirket türüdür. En az bir kişinin sınırsız sorumluluk alması gerekir. Sınırsız sorumluluk alan kişiye komandite ortak denir.
- Limited Şirketler
Limited şirketler en az iki kişi ve en fazla elli kişi ile kurulabilen şirketlerdir. Limited şirketler ticaret unvanı altında kurulur. Türk Ticaret Kanunu’nda geçen hukuki sorumluluklara sahiptir. Limited şirketlerin asgari sermayesi 5000 TL’dir.
Limited şirketler ticaret unvanı alırken şirketin konusunu ve şirketin türünü belirtir. Hisse senedi ve tahvil çıkaramazlar, bankacılık işlemleri yapamazlar. Şirketin sorumluluğu sermayesi ile sınırlıdır. Anonim şirketlerdeki gibi bir yönetim kurulu yoktur. Şirketin yönetimini ortak olan kişiler müdür statüsüyle yapar.
- Hakiki Şahıs Şirketleri
Tek bir kişi tarafından kurulan şirketlere hakiki şahıs şirketi denir. Hakiki şahıs şirketleri genellikle esnaflar, serbest meslek erbabları, tacirler ve sanayicilerden oluşur. Esnaf ve sanatkârlar, Tacir ve Sanayici Belirleme Kurulunca tespit edilir. Esnaf ve sanatkârlar bedenen çalışan ve kazandıkları miktarların fazla olmadığı gruplardır. Basit usül ile vergilendirilirler.
Tacirler bir işletmeyi kısmen bile olsa kendi adına işleten kişilerdir. Tacirler birinci sınıf tacir ve ikinci sınıf tacir olmak üzere iki şekilde değerlendirilir. Birinci ve ikinci sınıf tacirleri birbirinden ayıran özellikler vardır.
Birinci sınıf tacirlerin kazancı 168.000 TL’den fazla ve gideri yaklaşık olarak 119.000 TL şeklindedir. Kurumlar vergisine tabidirler ve bilanço usülüne göre muhasebe hesapları yapılır.
İkinci sınıf tacirler birinci sınıf tacirlerin dışında kalanlardır. Tacir Kime Denir, Tacir Olmanın Hükümleri Nelerdir?
- Adi Şirketler
Adi şirketler, iki yada fazla girişimcinin mal ve emeklerini birleştirdikleri şirket türüdür. Koyulan sermaye tutarı ne olursa olsun ortakların sahip olduğu sorumlulukları aynıdır. Şirket içinde alınacak kararlar ortaktır. Şirketin yönetimi ortakların hepsinin sorumluluğundadır. Şirketin sahip olduğu borçlar ile tüm ortaklar sorumlu hale gelir. Adi şirket kurmak için bir sermaye sınırlaması bulunmamaktadır. Ticaret ünvanı almak zorunda değildirler.
- Kollektif Şirketler
Kollektif şirketler ikiden fazla gerçek kişi ile kurulur. Ticari unvan alınması zorunludur ve ticari bir ortaklık içerir. Ortakların finansal sorumluluğu sınırsızdır. Kollektif şirketlerin ayrı bir tüzel kişiliği vardır. Kollektif şirketlerin kurulabilmesi için sınırlanmış bir sermayesi yoktur. Şirketin borçlarından ayrı bir tüzel kişiliği olduğu için ilk önce şirket sorumludur. Daha sonra ise ortaklar sınırsız olacak şekilde sorumludur.
Şirketin yönetilmesinde her ortağın söz hakkı vardır. Şirketin denetimini tüm ortaklar yapabilir. Kollektif şirketlerin sözleşmesinde zorunlu olarak bulunması gereken bilgiler vardır.
- Komandit Şirketler
Komandit şirketler, ticari olan bir işletmeyi ticaret unvanı alarak kurulan şirketlerdir. Komandit şirketler Türk Ticaret Kanunu ile hukuki süreçlerini yönetirler. Ortaklık yapıları komandit ve komanditer olarak ayrılır. Komandit ortak şirketin finansal faaliyetlerinden sınırsız sorumlu olan ortağa denir. Komanditer ortak ise şirketin finansal faaliyetlerinden sınırlı sorumlu olan ortaktır. Şirketin yönetim yetkisi komandite ortağa aittir.
Şirket Yapısı Seçimi Nasıl Olmalıdır?
Girişimciler şirket yapısını seçerken dikkatli olmalılardır. Sadece kuruluş için değil aynı zamanda şirketin içinde yapılacak faaliyetler için şirket yapısını seçmek önemlidir. Şirket yapısı seçimini yaparken dikkat etmeniz gereken şeyler vardır.
- Yasal Sorumluluk
Şirket kurmak isteyen kişi şirketin yasal sorumluluğunu ne kadar almak istediğine karar vermelidir. Şirketiniz iflas ettiği zaman büyük bir sorumluluk almak istemeyebilirsiniz. Bu durumda ne kadar sorumluluk almak istediğinize karar vermelisiniz.
- Vergiler
Şirket kurmak isteyen kişi şirket yapılarında olan vergilendirmeye bakmalıdır. Her şirketin farklı vergilendirme yapısı bulunmaktadır. Seçeceğiniz şirket yapısına göre vergilendirmeden tasarruf etmeniz mümkün olabilir.
- Kuruluş ve Yönetim Giderleri
Şirketler kuruluş aşamasında gerekli olan bir miktar sermayeye ihtiyaç duyar. Sizin sermaye miktarınıza uygun olan şirket yapısını bulabilirsiniz. Aynı zamanda her şirket yapısının bir yönetim gideri vardır. Şirket yapılarının yönetim giderlerini ve kuruluş giderlerini inceleyerek size uygun olan şirket yapısını belirleyebilirsiniz.
Şirket Kurmak
Eğer sizde yeni bir şirket kurmayı düşünüyorsanız veya var olan şirketinizin yapısını değişme ihtiyacı duyuyorsanız, Kobi Vadisi editörleri tarafından hazırlanan şirket kurma rehberini inceleyebilirsiniz.
Tavsiye Edilen İçerikler
