Aile Şirketleri Nasıl Kurulur?
İçindekiler
Dünyada ve ülkemizde başarılı şirketlere baktığımızda, büyük çoğunluğunun aile şirketi olduğu görülmektedir. İş kurmak, heyecan verici ancak zorlu bir deneyim olabilir. Aile üyelerinizle iş kurmak veya ailenizden birini ekibinize dâhil etmek, iyi bir fikir gibi görünebilir. Aile üyelerinize daha fazla güvenip, onların yanında kendinizi daha rahat hissedebilirsiniz.
Aile şirketi olmanın avantajları yanında dezavantajları da vardır. Bazen işler hiç de istediğiniz gibi sonuçlanmayabilir. Bir aile şirketi kurmanın, gelir elde etmek, kendiniz için çalışmak, aile üyelerini istihdam etmek ve gelecek nesillere aktarılacak bir iş sahibi olmak gibi pek çok olumlu nedeni vardır. Çocuklarınızı işe aldığınızda hem gelir elde edecek hem de iş deneyimi kazanacaklardır.
Aile Şirketi Kurmadan Önce Bilinmesi Gerekenler
Bir aile şirketi kurmak, zaman ve dikkatli bir değerlendirme gerektirir. Bir aile şirketi kurmadan önce bilmeniz gerekenler şunlardır:
Aile Şirketi Planı Geliştirin
Herhangi bir işe girişmeden önce güvenilir hukuk, vergi ve iş danışmanlarına danışın ve bir iş planı geliştirin. Girişim operasyonlarının ve hedeflerinin şeffaf olması için bunu yazılı hale getirilmeli ve tüm paydaşlara dağıtılmalıdır.
Planınıza ekleyeceğiniz unsurlar:
Rolleri Tanımlayın
Aile şirketi kurma sırasında bazı aile üyeleri onu nasıl yöneteceklerine dair farklı fikirlere sahip olabilir. Her rolü kimin üstleneceğini ve bu rollerin neyi gerektirdiğini belirlemeniz önemlidir. Her yöneticiye kimin rapor vereceğini de detaylandırın, böylece karışıklık çıkmayacaktır.
Ücretler ve Tazminatlar
Aylık maaş, saatlik ücret, kâr yüzdesi veya başka bir şey olsun, tazminatların nasıl verileceğini belirleyin. Her çalışanın ücret konusunda doğruyu anlayıp anlamadığından emin olmalısınız.
Sahiplik Hisseleri
Aile şirketinizi kurmadan evvel sahiplik hisselerini tanımlamanız gerekir. Aile üyeleri maaş için mi çalışıyor? Satış sırasında veya belirli bir zamanda işin bir yüzdesini alıyorlar mı? Aile üyelerinin şirket yönündeki oy hakları nelerdir? Bunların planlamanızda bilinmesi gereklidir.
İşletmeden Ayrılma
Her aile üyesi için çıkış planınız nedir? Aile üyesi bir kişinin işletmeden ayrılmak istediğindeki şartları da önceden belirlemeniz gerekir. Aile üyesi ayrılmadan evvel işletme için çok çalıştığını ve işletmeye çok fayda sağladığını düşünecektir. Aile üyesi hisse sahibi ise, hissesinin ne şekilde değerlendireceği, devir mi yoksa satış mı yapacağı, gerekli sözleşmelerde ayrıntılı bir şekilde düzenlenmelidir.
Bir Halefiyet Planı Oluşturun
İşletmenin kurucu üyeleri belirli bir süre sonra başka bir iş kurmak, emekli olmak ya da farklı sebeplerden işi devretmek isteyebilirler. İşletmeyi açmadan evvel kimin devralacağını, işletmeye nasıl değer verileceğini, gerekirse bir kurucu veya paydaşın hangi koşullar altında istifa edebileceğini düşünün. İşletme kurulduktan sonra bu planda değişiklik yapmanız gerekebilir. Bir plana sahip olmak, profesyonelliğin göstergesidir ve gelecekteki anlaşmazlıkları ortadan kaldırabilir. Aile Şirketini Profesyonelleştirmek
Aile Şirketi İçin Temel Kurallar Belirlemek
Şirket kültürünün belirlenmesi, işinizi nasıl yöneteceğinizi belirleyecek ve işlerin sorunsuz yürümesi olasılığını artıracaktır.
Bunun için temel kurallar;
- İş ve kişisel yaşamınızı ayrı tutun. Aile şirketlerinde başarısız olmanın etkenlerinden biri de iş ve aile yaşamı ayrımının bir türlü düzenlenememesidir. İş toplantısında evin konularını ya da barbekü partisinde işi konuşmak hatalı bir tutumdur. Çünkü aile üyelerinin hepsi sizin işinizde çalışmamaktadır ki işle ilgili konular söz konusu olduğunda dışlandıklarını hissedeceklerdir.
Ayrıca ev toplantınızda, şirketinizde çalışan ancak o anda orada bulunmayan aile üyelerinin, işle ilgili konuşulduğunu öğrenmesi de pek hoşlarına gitmeyecektir. İş yerinde iş konuşmayı, evde ise kişisel konularınızı konuşmayı, alışkanlık haline getirin.
- Çocukların deneyim kazanması önemlidir. Aile şirketinde çalışacak çocukların, öncelikle belli bir süre dışarıda başka işte çalışarak deneyim kazanmasına izin vermelisiniz. Deneyim önemlidir. Liseyi ya da üniversiteyi bitiren çocukların aile şirketine katılmadan evvel bir süreliğine dışarıda çalışmaları, onlara dış dünyayı tanıtacak, diğer şirketlerin nasıl çalıştığına dair bir anlayış kazandıracaktır. Ek beceriler edinmek, aile işine katıldıklarında onlara yardımcı olacaktır.
- Dışarıdan tavsiye alın. Aile üyeleri her konuda uzman değildir. Bir avukatın, aile sınırlı sorumluluk veya aile şirketi için belgeler gibi iş yapısı belgeleri hazırlamasını isteyeceksiniz. Bir avukat ya da iş danışmanı, size aile şirketi planı hakkında tavsiyelerde bulunabilir, çalışan hakları, çalışan belgeleri, emeklilik planları, sağlık sigortası gibi insan kaynakları programları oluşturabilir ve aile üyelerinizin sahip olmadığı uzmanlığı sağlayabilir.
- Yabancıları işe alın. Aile üyelerinin işe dâhil olması harikadır, ancak şirkete değer katabilecek ve büyümesine yardımcı olabilecek aile dışı üyeleri dışarıda tutarak şirketin çıkarlarını feda etmeyin. Dışarıdan bir bakış açısı, tam da ihtiyacınız olan şey olabilir.
- Herkese eşit davranın. Bir yeğene veya çocuğa, dışarıdan bir çalışanla aynı şekilde davranmak zor olabilir, ancak bunu yapmak moral açısından önemlidir. Çalışanlar aile üyesi olsalar da olmasalar da, herkese aynı muameleyi takdir ederler.
- Güçlü başlayın. Lansmanınız ve kuruluşunuzun ilk günlerinde işe alma ve halefiyet, ürün geliştirme, lojistik ve teknoloji platformları gibi sorunları ele elmanız gerekir. Ek olarak, ailelere özgü potansiyel gerilimleri de azaltmanız gerekir.
- Aile başarısını sağlayın. Bir iş kurmak, aile üyelerini yakınlaştırabilir ve birlikte bir şeyler inşa etmenize izin verebilir. Bu işletmeler, gelecek nesiller için mirasın yanı sıra zenginlik ve fırsatlar yaratabilir. Bu önemli adımlardan geçerek tüm temelleri ele alın ve yatırımınızın işletme sigortası ile korunmasını sağlayın.
Aile Şirketlerinin Başarı Sırrı
Başarılı bir aile şirketinin sırrı nedir? Aile şirketinizin veya çalıştığınız işletmenin nesiller boyunca devam etmesi için şunlara dikkat etmeniz gerekir.
İletişim
Aile şirketinin en önemli başarı sırrı, aile üyeleri arasında sağlıklı bir iletişimin olmasıdır. Aile şirketinizde sizinle çalışan aile üyeleri ile düzenli iletişim kurmalısınız. İşletme ile ilgili bir problem olduğunda veya iletişim problemleri olduğunda onlarla yüzleşin. Daha büyük sorunlar mı var? Dışarıdan bir uzman getirtin.
Evrim
Aile şirketiniz için uzun ömür ve beraberinde başarı söz konusu olduğunda, zamana göre değişmek her işletme, özellikle çok kuşaklı aile işletmeleri için önemlidir. İster yeni teknolojiye karşı bir isteksizlik, isterse kültürel normlara direnç olsun, bir aile şirketi ve yaşına bakılmaksızın arkasındaki insanlar, evrim geçirmeli veya hem çalışanları hem de müşterileri yabancılaştırma riskini almalıdır.
Sınırları Belirleyin
Büyüyen aile şirketlerinin liderleri, sınırların belirlenmesinin başarıyı tesis etmek ve sürdürmek için kritik olduğunu bilirler. Aile ve iş dünyası arasında net bir ayrım yapın ve destekleyin. Diğer bir deyişle, aile sorunlarını toplantı odasının dışında tutun ve ofiste çalışmaya devam edin. Aile Şirketi Olmanın Getirdiği Zorluklar
İyi Yönetişim Uygulayın
Sınırların belirlenmesi, aile şirketlerinin yönetimini de kapsar. İyi yönetişim, aile dışındaki liderlerin katılımını gerektirir. Dünya çapında lider aile şirketleri tarafından uygulanan bu gözetim, tipik olarak sınırlı sayıda aile temsilcisine sahip aile dışı üyelerden oluşan bir profesyonel, danışma veya denetim kurulu şeklini alır.
Dışarıdan İşe Alın
Yönetimdeki aile dışı üyelerle iletişim kurmanın çok önemli olduğu gibi, hem personel hem de liderlik pozisyonları için, ailenizin dışından işe alım yapmanız çok önemlidir. Orada bir yetenek denizi var. Başarılı aile şirketleri, aile üyelerinin sahip olamadığı beceriler ve uzmanlık için bu yetenek denizinden yararlanmaktadır.
Çalışanlara Aile Gibi Davranın
Başarılı aile şirketleri, akraba olsun ya da olmasın herkese aile gibi davranır. Bu uygulama genellikle müşterileri de kapsar. Bu taktik, pek çok şirket tarafından kullanılmaktadır. Bu sayede çalışanlar kendisini önemli hisseder ve kendisini şirket ailesinin bir üyesi gibi hissederek şirketin başarılı olması için çok daha fazla çalışırlar.
Aile Üyelerinin Çalışmasını İsteğe Bağlı Kılın
İyi bir aile şirketi, akrabaları şirkete katılmaya zorlamaz ve katılmak istemediklerinde suçlamaz. Şirket için çalışmayı isteğe bağlı hale getirir. İster aile tarafından işletilen bir şirket olsun ya da aile şirketi olmasın, şirket içindeki rolleri konusunda tutkulu çalışanlara ihtiyaç duyar. Aile bireyinin, aile şirketinde çalışmak için kendi başına şirkete gelmesine izin vermek, daha mutlu çalışanlara ve daha iyi işlere yol açar.
Geleceği Planlayın
Başarılı aile şirketleri sadece bugünü düşünmez, geleceği de planlar. Aile şirketi halefiyet planları, gerçekten ihtiyaç duymadan çok önce oluşturulur. Ayrıca, gelecekte mükemmel liderlik sağlamak için, çalışanlara erkenden yatırım yaparak, aile içindeki ve dışındaki çalışanlardaki yetenekleri belirlerler.
Aile üyeniz yaptıkları işte harikaysa, bu kesinlikle işlerinizi daha sorunsuz hale getirecektir. Bununla birlikte, kapsamlı bir eğitim ve rehberlik sağlamanız veya gevşek olmadıklarından emin olmak için rutin olarak kontrol etmeniz gerekirse, çalışma ilişkisi ters etki yaratabilir. İletişim hatlarını açık tutmak ve aile üyenizi diğer ekip üyeleriyle aynı standartta tutmak önemlidir. Onlardan daha az şey beklemeseniz de, önce onlarla konuşmadan ve herkesin memnun olduğu standartlar için beklentiler belirlemeden, yeteneklerini abartmamaya çalışın.
Birlikte Ortaklık, İlişkinizi Tehdit Edebilir
Diyelim ki, belirli bir görevi yerine getirmek için onları işe almak yerine, yeni bir iş girişimi için bir aile üyesiyle ortaklık yapmakla ilgilendiğinizi düşünelim. Sorumlulukları bölmek ve yatırım yapacak fazladan bir kişinin olması harika görünse de, bir iş kurmanın kişisel ilişkinizi nasıl etkileyeceğini düşünmelisiniz.
Bir iş ortağına sahip olmak, kendi başınıza bir iş kuran bir bağımsız girişimci olmanın aksine, her zaman daha kolay bir yol değildir. Sıklıkla, onay için her büyük kararın ortağınızdan geçirmeniz, kimin işin ne kadarına sahip olduğunu belirlemeniz, her bir kişinin rolünü hesaba katmanız, birbirinizi değerlendirmeniz, risk ve başarısızlıkla başa çıkmanız gerekir.
Aile üyeniz bir hata yaparsa veya parayı herhangi bir şekilde yanlış kullanırsa aşırı tepki verecek misiniz? İş ortağınızla anlaşma yaşamak, kişisel ilişkinizi de etkiler. İş ortağınız bir akrabanız ya da eşiniz ise, büyük olasılıkla bir iş için ilişkinizi riske atmak istemeyeceksiniz.
Aileyle iş yapmak, her zaman kötü bir karar olmayabilir, ancak dikkatlice planlamalı ki neye bulaştığınıza dair bir fikriniz olsun. Artıları ve eksileri tarttığınızdan ve beklentilerle sınırları erkenden belirlediğinizden emin olun. Aile ilişkinizi işe göre önceliklendirin ve işler yolunda gitmezse, sizi her zaman başka şekillerde destekleyebileceklerinden emin olun.
Aile Şirketleri
Aile şirketi büyük bir iştir. Bu şirketler, dünya çapındaki işletmelerin üçte ikisini oluşturur ve bu da onları hem ekonomik büyüme, hem de istihdam yaratma açısından gerekli kılmaktadır.
