Muhasebede Giderlerin Sınıflandırılması
Bir işletmede giderlerin kontrol edilebilmesi, işletme yönetimindeki planlama ve karar sürecindeki verilerin kolay, sağlıklı ve hızlı bir şekilde elde edilmesi, üretim maliyetlerinin kolay ve doğru bir şekilde hesap edilmesi için maliyet muhasebesi zorunlu bir sistemdir.
Sağlıklı bir şekilde hedeflere ulaşılabilmek açısından giderler bazı sınıflandırmalara tabi tutulmuştur.
Bunlar;
- Kontrol edilebilme durumuna göre
- Üretim hacmi ile ilişkisine göre
- Ürünlere yüklenmesine göre
- Giderlerin çeşitlerine göre
- İşletme fonksiyonlarına göre
- Fiili- tahmini olma durumlarına göre
olarak çeşitlendirme yapılmıştır. Şimdi sırası ile bu giderlere ait kalemlere bir bakalım.
Muhasebe Gider Kalemleri
KONTROL EDİLEBİLME DURUMUNA GÖRE
Bu sınıflandırmada giderler, maliyet merkezlerinde oluşur. Maliyet merkezlerinde oluşan giderler ilgili bölüm tarafından kontrol edilebiliyor ise o bölüm başarılı demektir. Giderler; kontrol edilebilen giderler ve kontrol edilemeyen giderler olarak sınıflandırılabilir.
Kontrol edilebilen gider; giderin, maliyet merkezi yönetimince oluşumunun kontrol edilebilmesidir. Yani maliyet merkezi yönetimi, üretim sürecinde bazı malzeme ve işçilik ücretlerinin belirlenmiş ölçüde harcanmasını kontrol altında tutabilir. Bu durumda bu giderler, kontrol edilebilen gider olarak gruplandırılır.
Kontrol edilemeyen gider ise; maliyet merkezi, yönetimi üretim aşamasında bazı giderlerin meydana gelmesinde etki edemiyorsa, bu giderler kontrol edilemeyen giderler olarak gruplandırılır.
ÜRETİM HACMİ İLİŞKİSİNE GÖRE
İşletmede yapılan bir gider, değişkenliğe hassas olarak üretim hacminden etkilenmez ya da aşırı tüketim hacminden doğan değişikliklerden etkilenebilir.
Bu sınıflandırmada giderler değişken giderler, sabit giderler ve yarı değişken giderler olarak sınıflandırılabilir.
Değişken Giderler; üretim hacmindeki değişikliğe hassas, yani diğer bir deyişle, üretim hacminin artmasıyla artan ya da azalmasıyla azalan giderlerdir. Buna örnek olarak direkt işçilik giderleri ve ilk madde ve malzeme giderleri gösterilebilir.
Sabit Giderler; belirli bir faaliyet döneminde üretim hacminde oluşan azalma ya da artmadan etkilenmeyen, miktarı sabit kalan giderlerdir. İşçi ve memurların maaş ve ücretleri ve kiralar örnek olarak verilebilir.
Yarı Değişken Giderler; bir kısmı sabit olan bir kısmı da değişken olan giderlerdir. Prim usulü ile ödenen işçi ücretlerini örnek olarak verebiliriz.
ÜRÜNLERE YÜKLENMESİNE GÖRE
Üretim sırasında oluşan üretim giderlerinin ürünlere dolaylı ve direkt yüklenmesine göre gruplanmasıdır. Bu giderler endirekt ve direkt giderler olarak belirlenmektedir.
Endirekt giderler; ürünlerle doğrudan yüklenemeyen, sadece dağıtım anahtarı kullanarak yüklenebilen genel üretim giderleridir. Bu giderler, üretim sırasında ya da üretim dışında da olabilir. Buna örnek olarak bakım ve onarım giderleri verilebilir. Ayrıca ürün üretiminde çalışan idari ve yönetim personelinin ücretleri ve ek ücretleri de endirekt giderlere dâhildir.
Direkt giderler; ilk madde ve malzeme, direkt işçilik giderleri gibi ürün maliyetine doğrudan yüklenebilen giderlerdir. Bu iki gider üretim maliyetine doğrudan girdikleri için ne kadar harcandığının belirlenmesi çok kolaydır.
GİDERLERİN ÇEŞİTLERİNE GÖRE
İlk Madde Ve Malzeme Giderleri; ürünün temelini oluşturan, ürünün içine doğrudan giren, ürün maliyetiyle doğrudan ilişkilendiren, ilk madde ve malzemelerle birlikte üretim aşamasında kullanılan endirekt malzemelerdir.
Memur Ücret Ve Giderleri; işletmedeki, üretim hizmetlerini ve işletme faaliyetlerini yürüten memur, büro personeli ve aylık maaşla çalışan yönetici için tahakkuk ettirilen tutarlardır.
İşçi Ücret Ve Giderleri; işletmeye ait tüm faaliyetleri yürütmek, hizmet ve üretimleri gerçekleştirmek adına çalışan işçiler için tahakkuk ettirilen üretim primleri, ikramiyeler, fazla mesai, esas işçilik ücretleri, sigorta primleri işveren hissesi, gece primi, yıllık ücretli izinler, sosyal yardımlar ve genel tatil ücretleri bu giderler altındadır.
Vergi-Resim Ve Harçlar; yasalar gereğince tahakkuk ettirilen, gider niteliğinde olan vergi, resim ve harçlardır.
Finansman Giderleri; komisyon, faiz ve kur farkları gibi borçlanmalar bu giderlere dâhildir. işletmenin faaliyetlerini devam ettirebilmesi için gereken işletme sermayesi, yatırımların sermaye ihtiyacını karşılamak için yapılan kısa ve uzun vadedeki borçlanmalar da bu sisteme dâhildir.
Dışarıdan Sağlanan Fayda Ve Giderler; işletmenin genel faaliyetlerinin yürütülmesi için işletme dışı kurumlardan temin edilen su, doğalgaz, elektrik, iletişim, nakliye ve bakım oranım gibi işletmeye fayda sağlayan giderlerdir.
Çeşitli Giderler; kira giderleri, dava icra ve noter giderleri, sigorta giderleri, işle ilgili seyahat giderleri, mesleki aidat ve benzeri giderler çeşitli giderler olarak adlandırılır.
İŞLETME FONKSİYONLARINA GÖRE
Üretim Giderleri; üretimde kullanılan ilk madde ve malzemeler, işgücü işçilik giderleri ve genel üretim giderleri bu kapsamdadır.
Satın Alma Giderleri; işletmede kullanılmak ya da satılmak üzere alınan mal ve hizmetlerin alımı sırasında yapılan giderlerdir.
Ar-Ge Giderleri; üretimde kullanılan teçhizatları geliştirmek, yeni ürün geliştirmek, üretimi yapılan ürünlerin maliyetini düşürmek ve satışları artırmak için yapılan giderlerdir.
Genel Yönetim Giderleri; işletmenin yönetimi ile ilgili giderlerdir. Büro hizmetleri, güvenlik hizmetleri, hukuk işleri, idare kadrolar, muhasebe ve insan kaynakları bölümleri giderleri bu kapsamdadır.
Finansman Giderleri; yabancı kaynak kullanımı sonucunda oluşan komisyon, faiz ve diğer banka giderleri bu giderlere dâhildir.
Reklâm, satış ve dağıtım giderleri; reklâm giderleri, pazarlama satış ve dağıtım departmanları personel ücretleri ve depolama ve satış nakliyesi gibi giderlerdir. Direkt ve Endirekt Giderler
FİİLİ – TAHMİNİ OLMA DURUMLARINA GÖRE
Bu, maliyet sistemi ile ilgilidir. Bu sistemi kullanan işletmelerde giderler çoğunlukla fiili, bazı özellikli giderler tahmini olmaktadır. Özellikli giderler yıl içinde düzensiz ve dağınık gerçekleşir. Bu işletmenin aylık gelir tablosunda kar ve zarar rakamlarının düzensiz olmasına sebep olur. Tahmini maliyet sistemini uygulayan işletmelerde maliyetleri oluşturan giderler önceden belirlenmiş standart giderlerdir. Standart giderler ile fiili giderler farkı hesaplanarak ilgili satış ve stok maliyetlerine eklenir.
Tavsiye Edilen İçerikler
