Edwin Locke’un Amaç Saptama Kuramı
İçindekiler
Edwin Locke’un hedef belirleme teorisi, iş motivasyonunun en baskın teorileri arasındadır. Hedef belirleme teorisinin temel prensipleri içinde sistematik titiz incelemeler ve meta-analizler, önemli bir yere sahiptir. Bu teori, tüm davranışların motive olduğunu ve motivasyonun hedefe yönelik bir süreç olduğunu vurgulamaktadır. Dolayısıyla, motivasyon seviyesi, belirlenen hedeflerin türüne, hedefin belirlenmesine ve ulaşılmasına kadar olan süreci etkileyen iç ve dış faktörlerin nasıl yönetildiğine bağlıdır.
1968 yılında Edwin Locke tarafından ortaya çıkarılan bu kuramın özü şudur. Kişiler, çevrelerini algılayarak yorumlarlar ve bu yorumlarını kendi değer yargılarına göre şekillendirirler. Kişiler kendine birtakım hedefler koyar ve ilerideki davranışlarını koyduğu bu hedeflere göre yönlendirir. Edwin Locke hedef belirleme teorisi ile hedefini bulan bir kişinin bunu başarmak için gerekli bilgi ve becerileri bulacağına inanılmaktadır. Locke, hedefin başarılması için gerekli koşulların geri bildirim, hedef taahhüdü, yetenek ve görev temelinde değiştiğini savunmaktadır.
Belirlenen hedefler aşağıdakiler gibi olabilir:
Kriterler – Hedef Türleri
Adet – Tek veya çoklu hedefler
Karmaşa – Tek, kolay veya zor, karmaşık hedefler
Özgünlük – Genel veya belirli hedefler
Var oluş – Hedefler olduğunda veya hedef olmadığında
Hizalanma – Kendi kendine atanan veya dayatılan hedefler
Bir örgüt söz konusu olduğunda, çoklu hedefler, kolay veya zor hedefler, özel veya genel hedefler daha fazla ilgilidir. Çalışanların tek bir hedef üzerinde çalıştıkları veya hiçbir hedefleri olmadığı durumlar neredeyse hiç yoktur. Hedef belirleme ve motivasyon araştırmaları bazı ilginç bulgulara sahiptir.
Bu bulgular şu şekildedir:
- Bireysel performans en yüksek seviyesine; bireylerin zor hedeflere yüksek derecede bağlı kalmaları ve çabalarının belirli sonuçlar ve süreç geri bildirimleriyle desteklenmesi durumunda ortaya çıkar.
- Sürekli olarak daha iyi performans, belirli ancak kolay hedeflerden ziyade spesifik ve zor hedeflerden sonra gelir.
- Etkili hedef belirleme aşağıdaki unsurları gerektirir:
- Geri bildirim: Kişi, hedefe yönelik ilerleme hakkında bilgilendirilmelidir. Özel sonuç geri bildirimi, bireye hangi değişimin gerekli olduğunu ve bireyin nasıl değişeceğini söyleyen belirli süreçlere dair yapılan geri bildirimlerdir.
- Çalışanın hedefe bağlılığı: Hedefe bağlı olan çalışan bunu yapabilirim diye inanıyorsa ve hedef belirleme sürecine dahil olmuşsa, bir hedefin gerçekleştirilmesi için daha fazla çalışacaktır.
- Çok fazla hedeften kaçınılmalıdır. Çoklu hedefler birey içinde çatışma yaratır ve bir hedef başka bir hedefe ulaşmak için ana hedefini feda edilebilir. Zor bir görev miktar ve kalite hedeflerini içerdiğinde, insanlar kalite hedefini ihmal etme ve miktar hedefini en üst düzeye çıkarma eğiliminde olabilir. Ödüller miktar olarak çok olanın yanında kalitesi de yüksek olan çalışmalara verilmelidir.
- Verilen görevler karmaşık olduğunda, genellikle elinden gelenin en iyisini yapın şeklinde bir hedef belirlendiğinde, çalışanlar zor hedeflerde daha yüksek performans sergilerler. Özel zor hedefler, aynı görevin daha basit bir sürümünde daha yüksek performansa sebep olur.
- Hedef zor olduğunda, dış değerlendirme sağlanması, hedefe ulaşıldığında içsel motivasyonu azaltabilir.
- Hedef zor olduğunda, bireyler, kolay hedefler atanmış kişilere kıyasla, hem dışsal hem de içsel olarak çok daha fazla toplam motivasyon yaşarlar. Toplam motivasyondaki fark, performans sonuçlarını oluşturur.
Hedef Belirleme Kuramının Avantajları
- Hedef belirleme teorisi, çalışanların işlerini etkili bir şekilde tamamlamaları için teşvikleri artırmak için kullanılan bir tekniktir.
- Hedefe karar veren kişi bunu yapabilirim diye inanıyorsa ve hedef belirleme sürecine dahil olmuşsa, bir hedefin gerçekleştirilmesine kendini daha fazla adayacaktır.
Hedef Belirleme Kuramının Dezavantajları
- Çoklu hedefler birey içinde çatışma yaratır ve bir hedef başka bir hedefe ulaşmak için feda edilebilir.
- Ödüller çok yapılan değere göre verildiğinde, olumlu sonuç olasılığı yüksek olan işler seçilir.
- Zor bir görev miktar ve kalite hedeflerini içerdiğinde, insanlar kalite hedefini ihmal etme ve miktar hedefini en üst düzeye çıkarma eğiliminde olabilir.
- Hedef belirlemenin iş memnuniyetini arttırması kesin değildir.
Bu anlayışın işyerinde uygulanması gerekir, böylece çalışanlarının motive ettiği çabalarla organizasyon istenen performansı alır ve çalışanlar kişisel memnuniyet kazanır.
Özetlemek gerekirse hedef belirleme kuramına göre, kişilerin belirledikleri hedefler motivasyon seviyelerini de belirlemektedir. Bu kurama göre yüksek hedefler koyan, erişilmesi zor olan hedeflerin sahibi olan kişiler kolay hedefler koyan kişilere göre daha fazla motive olurlar ve yüksek performans gösterirler.
Tavsiye Edilen İçerikler
