İşletmecilik Yatırım Terimleri Nelerdir?
Adi şirket:
iki veya daha fazla kişinin, ortak bir hedefi gerçekleştirmek üzere, belirli bir ortaklık sözleşmesiyle kurdukları şirkettir. adi şirketlerin tüzel kişilikleri, ünvanları ve ticaret siciline kayıt zorunlulukları bulunmamaktadır. bundan başka, iflasa tâbi değildirler.
Aktif karlılığı:
aktiflerde yapılan yatırımın net karlılığını göstermektedir. yüksek çıkması pozitif olmakla birlikte, yapılan yatırımın özkaynaklarla mı, yabancı kaynaklarla mı yapıldığı önemli bir etkendir.
formülü: aktif karlılığı oranı = (net dönem karı) / (toplam aktifler)
Aktifler:
bir şirketin sahip olduğu tüm varlıkları (hazır değerleri, alacakları, stokları, duran varlıkları) ifade eder.
Alacak devir hızı:
şirketin satışlardan doğan alacaklarını tahsil ettiği hızı gösterir. genelde devir hızının yüksek olması ve artması iyi bir gösterge olarak yorumlanabilir. formülü: adh= (net satışlar) / (kısa vadeli ticari alacaklar)
Amortisman:
bir firmada, bir yıldan daha fazla müddet kullanılacağı düşünülen ve değer düşüklüğü yaşanabilecek olan gayrimenkul, makine, teçhizat, gibi değerlerin, bir yıl içerisinde uğradıkları değer kayıplarının, üretilen malların maliyetlerine yansıtılması veya gider yazılması işlemidir. çeşitli uygulama istisnaları mevcuttur.
Amortisman karşılıkları:
malların vakit içerisinde aşınma, eskime, yıpranma gibi nedenlerle elden çıkmasına karşılık olarak bilançoda ayrılan paylardır.
Anonim şirket:
en az 5 gerçek ya da tüzel kişi tarafından şirket sözleşmesinde yazılı hususlarda faaliyette bulunmak üzere kurulmuş olan ve temel sermayesi belli paylara bölünmüş olan sermaye şirketleridir. anonim şirketlerde ortakların sorumluluklar taahhüt etmiş bulundukları sermaye tutarları ile sınırlıdır.
Asit-test oranı:
cari likit aktiflerinin (nakitler, menkuller, vb.) kısa vadeli borçlara oranıdır. nakte en hızlı dönüşen kalemleri kapsar. förmülü: (hazır değerler + menkul değerler cüzdanı + ticari alacaklar + diğer alacaklar) / (kısa vadeli borçlar)
Basit faiz:
belirli bir dönem için, belirli bir sermaye üstünden hesaplanan faizdir. yıllık, aylık ve günlük olarak hesaplanabilir. basit faiz hesaplamasında aşağıdaki formül kullanılır.
faiz hesabında gün kullanılırsa: faiz hesabında ay kullanılırsa:
f= a*t*n* / 100*360 f= a*t*n* / 100*12
a: sermaye t: faiz oranı n: süre f: faiz miktarı
Bedelli sermaye arttırımı:
anonim ortaklıklar sermaye artırımlarını ya iç ya da dış kaynak kullanarak yapabilir. bu stil ortaklıkların artırdıkları sermaye karşılığı çıkardıkları hisse senetlerini ortaklarına belirli bir nakit karşılığı dağıttıkları sermaye artırımlarına verilen isimdir.
Bedelsiz sermaye arttırımı:
anonim ortaklıkların, iç kaynaklarından yaptıkları sermaye artırımı ifade eder. bu stil ortaklıkların artırdıkları sermaye karşılığı çıkardıkları hisse senetlerini bir bedel almaksızın ortaklarına dağıtarak gerçekleştirdikleri sermaye artırımlarıdır.
Bilanço:
bir kuruluşun belirli bir tarihteki ekonomik değerlerinin kaynaklarını ve bu değerlerin hangi alanlara yatırıldıklarını gösterne tablodur. etkin ve pasiften oluşur. bilançonun aktifinde kuruluşun mevcut değerleri, alacakları ve varsa zarar miktarı bulunur. pasif tarafında ise, tablonun toplamından kuruluşun borçları düşüldükten sonra kalan meblağ yâni özsermaye bulunur. böylece, bilançonun etkin ve pasif tarafları daima birbirlerine eşit olmuş olur. Bilanço Nedir?
Bileşik faiz:
faize yatırılan sermayeden dönem sonunda elde edilen faiz tutarının, sermayenin üstüne eklenip bir sonraki faiz hesabının bu yeni tutar üstünden hesaplanmasıdır. bileşik faiz c=a (1+t)n formülü ile hesaplanır. formülde yer alan c: sermayenin dönem sonunda ulaşacağı miktarı; a: sermayeyi; t: faiz oranını; n: süreyi göstermektedir.
Borç devir hızı:
borçların satışların maliyetine oranlanması; şirketin borçlarını ne hızda ödediğini gösterir. bu oranın düşük olması şirket için o kadar iyidir.
Borçlanma oranı:
işletmenin borçlanarak sağladığı yabancı kaynaklar ile, ortakların sağladığı ve faaliyet neticesi yaratılan özsermaye arasındaki ilişkiyi göstermektedir. borçlar toplamı / özsermaye formülü ile hesaplanır.
Borç / özermaye oranı:
şirket, işletme sermayesi ve yatırımlarının finansman gereksinimini dış kaynaklardan mı (borç) yoksa iç kaynaklardan mı (özsermaye) karşıladığını gösterir. ülkemizde dış kaynak finansmanı genelde içsel kaynaklardan daha yüksek maliyetli olduğu düşünülürse bu oranın düşük olması tercih edilir.
Brüt kar marjı:
işletmenin satışlarının brüt karlılığını göstermektedir.
Bugünkü değer:
gelecekteki gelişi hoş bir nakit akımının bugünkü değeri. faiz hesaplamalarına temel alınan tutar olan anapara anlamına da gelir.
Cari hesap:
iki kişinin para, mal veya hizmetten doğan, birbirinden olan alacaklarından vazgeçerek, bunları her biri ayrı bir kalem oluşturacak şekilde borç ve alacak biçimine sokarak aradaki farkı isteyebileceklerine dair yaptıkları sözleşmedir. cari hesaplarda faiz doğrudan ve endirekt olarak hesaplanır. bankacılıkta ise cari hesap, bankaya para yatıran ve çekenlerin durumlarının takip edildiği hesap anlamına gelmektedir.
Cari oran:
paraya çevrilebilir değerlerin, kısa süreli borçlara bölünmesi ile ortaya çıkan orandır. cari oranın yükselmesi, ödeme gücünün arttığını gösterir. bu oran, işletmenin kısa vadeli borçları ile ödeme kapasitesini ölçmek ve net işletme sermayesinin yeterlilik düzeyini saptamak için kullanılır.
Cari varlıklar:
cari varlıklar; satılabilir pay senedi ve tahviller, alacaklar (senetli veya senetsiz), stoklar, kasa ve diğer döner varlıklardan oluşmaktadır.
Çıkarılmış sermaye:
kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların satışı yapılmış hisse senetlerini temsil eden sermayeleridir.
Defter değeri:
bir işletmenin özsermaye toplamının hisse senedi sayısına bölünmesiyle belirlenir.
Dönen varlıklar:
üretim sürecinde yer alıp, belrli bir dönem içinde sağladığı yarar yine o dönem içinde sona eren varlıklardır. değişen varlıklar olarakta adlandırılırlar.
Duran varlıklar:
şirketin likit olmayan aktiflerini gösterir, yani uzun vadeli alacaklar, iştirakler ve maddi duran varlıklar.
Stok:
belirli bir tarihe ait borç, alacak ve varlıkların oranlarının ve değerlerinin, sayım, kontrol ve düzeltme yaparak saptanmasıdır.
Fayda-maliyet analizi:
bu analiz, yatırım projelerinin net cari değerini iskontolamak suretiyle, projenin maliyet ve yararını değerlendirmeye yarayan bir tekniktir. fayda-maliyet analizi ile, bir yatırım yapılıp yapılmayacağına karar verilir.
Fırsat maliyeti:
üretim öğelerinin bazı işlerde kullanılmasından dolayı, kaçırılan fırsatların oluşturacağı maliyettir.
Finansal rasyolar:
rasyo, iki değerin birbirine olan oranıdır. finansal rasyolar ise, fon gereksiniminin ve işletmenin ne denli iyi bir finansal yapıya sahip olduğunun belirlenmesinde kullanılan finansal analiz araçlarından biridir. bunlar, % cinsinden veya birbirinin katını gösteren değerler olarak ifade edilmektedirler. cari aktifler/cari borçlar; ortalama borçlar/alacaklar; hareketsiz değerler/ öz sermaye; satışlar/stoklar; cari borçlar/özsermaye; satışlar/net döner sermaye; satışlar/özsermaye; hızla nakite dönüştürülebilen cari aktifler/cari borçlar finansal analizlerde kullanılan rasyoların başında gelmektedirler.
Fiyat / kazanç oranı:
sermaye sahiplerinin sahip oldukları pay senetlerinden gelir beklentileri hakkında bir orandır. bu miktarda hedeflenen değer 10 ve 15 arasında bir değerdir. fiyat/kazanç oranı aşağıdaki formüller ile hesaplanır:
hisse senedinin dönem sonu ücreti / dönem hisse başına kazancı
şirketin dönem sonu piyasa değeri / şirketin dönem net karı
Gayrimenkul mallar:
değerini ve meziyetini yitirmeksizin bir yerden başka bir yere götürülemeyen mallardır. taşınmaz mallar da denilmektedir. ev, arazi, apartman, gibi malları kapsar.
Gelir tablosu:
şirketlerin mali tablolarından birisidir. gelir tablosu şirketin dönem içerisindeki satışları, satışların maliyetlerini, faaliyet giderleri, faaliyet dışı gelir-gider, vergi karşılıkları ve kar/zararı gösterir.
Halka arz:
spk kanunları uyarınca sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan halka çağrıda bulunulmasına, halkın bir anonim ortaklığa katılmaya ve kurucu olmaya davet edilmesine bundan başka hisse senetlerinin borsada işlem görmesi, anonim ortaklıkların sermaye artırımları bu nedenle hisse senetlerini satışına bu isim verilir.
İpotek:
ipotek, gelişi hoş bir borca karşılık teminat olan taşınmaz mal yâni gayrimenkuldür. taşınabilir mallara ipotek konulamaz. bir taşınmazın rehni için tapu kaydının olması şarttır. bir taşınmazın ipoteği için rehin sözleşmesi ve tescil lazımdır. taşınmaz mallara birden fazla ipotek işlemi yapmak olasıdır.
Kâr:
kâr, bir üretim etkeni olarak müteşebbüsün üretimden almış olduğu paya verilen addır.
Kar marjları:
brüt, faaliyet, ve net kar rakamlara bakılır – ne kadar yüksekse o kadar iyi-. bundan başka, nakit çıkış gerektirmeyen kalemlere faaliyet karı ilave ederek vergi, finansman gideri, amortisamn öncesi kar (vfaök) marja da bakarak gerçekte şirket operasyonlarından ne kadar kar ettiğini gösterir
Kârlılık:
karlılık, işletmenin belli bir dönemde sağladığı karın aynı dönem işletmede kullanılan sermayeye oranıdır. karlılık bundan başka üretim maliyetinin sermayeye bölünmesi biçiminde de formüle edilebilir.
Kârlılık rasyoları:
karlılık rasyoları, işletmenin finansman ve işletme politikalarının uygulama neticelerini ölçen oranlardır. 1)gayrisafi faaliyet marjı rasyosu: gayrisafi faaliyet karı / satışlar 2)faaliyet marjı rasyosu: faaliyet karları / satışlar 3)net kar rasyosu: net kar / satışlar 4)pay başına kazanç ve temettü rasyoları: pay başına kazanç; net kar / pay sayısı pay başına temettü: dağıtılacak kar / pay sayısı
Kolektif şirket:
iki veya daha fazla kişinin bir araya gelerek kurdukları ve borçlularına karşı sınırsızca sorumlu olmak için anlaşarak kurdukları şirkete kolektif şirket denilmektedir. kolektif şirketler sözleşme ile ve yalnızca özel kişiler tarafından kurulabilirler. tüzel kişiler bu şirkete katılamazlar. Kolektif Şirket Kuruluşu
Komandit şirket:
şirket alacaklılarına karşı sorumlulukları sınırlı ve limitsiz olmak üzere çeşitli ortaklıklardan kurulu şirkete komandit şirket denilmektedir. sorumlulukları sınırlı olmayan ortaklara “komandite” şirkete yatırdıkları anamal oranında sorumlu ortaklara ise “komanditer ” denilmektedir. şirketi yöneten kişiler komandite ortaklar olup, komanditen ortaklarsa tüzel kişilerdir.
Konsolide bilanço:
konsolide bilanço, aralarında sermaye ilişkisi olan firmaların aynı tarih veya döneme ilişkin bilanço kalemlerinden ve karşılıklı ilişkiler hakkında kayıtların bir araya gelmesiyle düzenlenen bilançodur.
Konsolide bütçe:
konsolide bütçe, devletin tüm gelir ve giderlerinin tek bir bütçe içerisinde toplanmasını amaçlayan ve bütçe birliği ilkesinin sağlanması için kamuya ilişkin bütün birimlerin bütçelerinin bir araya getirilmesi ile meydana gelen bütçedir.
Kurucu hisse senedi:
anonim ortaklıkların kuruluşu sırasında veya bu ortaklıkların sermaye artırımlarında kuruculara ya da kuruluşa faydası geçen diğer kişilere verilen nama yazılı bedelsiz hisse senetlerine ” kurucu hisse senedi ” denir. bu stil senetler yalnızca kara katılma hakkı temin ederler.
Kurumlar vergisi:
safi kurum kazançları üstünden alınan nisbi bir vergidir. gerçek kişiler dışında kalan bazı kişilerin safi kazançlarından alınan
Kurumsal yatırımcı:
sigorta şirketleri, bankalar, yatırım ortaklıkları gibi bazı işletmeler yatırım yapmak amacıyla yüklü fonlara sahiptirler. bu stil yatırımcılar piyasada kurumsal yatırımcı olarak adlandırılır.
Libor:
londra bankaları arasında günlük olarak belirlenen ve genellikle 3-6 ay vadeli krediler için geçerli olan dolar mevduat faiz oranıdır. londra saati ile 11: 00′ de sabitlenen bu oran piyasalar tarafından referans faizi olarak kullanılıyor.
Likidite:
kişilerin ve firmaların ellerinde veya hesaplarında mevcut bulunmakta olan, kullanılmaya hazır para ve altın, hisse senedi gibi satın alım gücüne denilmektedir.
Likidite oranı:
bir işletmenin kısa süreli borçlarını ödeyebilme kabiliyetidir. likidite oranı 1’in üstünde ise kısa süreli borç ödeyebilme yeteneğinin arttığını; 1’e eşit ve altında ise, bu yetinin azaldığını göstermektedir.
Maddi mallar:
bir işletmenin sahip olduğu arazi, makina, taşıt, bina gibi hareketsiz varlıklardır. maddi mallar, uzun veya kısa süreli olarak saklanabildikleri gibi, bir kişinin mülkiyetinden bir başkasının mülkiyetine de geçebilirler.
Maddi olmayan mallar:
bir işletmenin sahip olduğu patent ,şerefiye, telif hakkı gibi fiziki bir varlığı olmayan mallardır. bu malların mülkiyetinin el değiştirmesi olası değildir.
Maddi olmayan sermaye:
patent hakkı, şerefiye, imtiyazlık gibi elle tutulup gözle görülmeyen sermaye unsurlarıdır.
Maddi sermaye:
arsa, bina, makina, alet gibi elle tutulup, gözle görülebilen sermaye öğeleri maddi sermaye unsurlarıdır.
Nakit akışı:
işletmenin gelir ve giderlerinde nakit olarak gerçekleşen para akımıdır.
Nakit akış analizi:
işletmedeki nakit akışını açıklayan finansal tablo ve bu yolla yapılan analizdir.
Nakit akış tablosu:
işletmenin nakit giriş ve çıkışlarını belirten tablodur. düzenlendiği dönem itibarıyle nakit açığı veya fazlasını gösterir ve finansal planlamada kullanılır.
Net etkinler:
bir işletmenin net aktifleri, o işletmenin varlıkları ile borçları arasındaki farktan meydana gelen özsermayesidir. net etkinler, işletmenin bilançosunda bulunmakta olan net değerlerdir.
Net bugünkü değer:
paranın vakit değerini dikkate alan proje değerlendirme ölçütüdür. bir projenin sağlayacağı gelirlerin bugünkü değerinden, maliyetinin bugünkü değeri çıkartılmak suretiyle hesaplanır.
Net bugünkü değer yöntemi:
yatırım projelerinin değerlendirilmesinde kullanılan ve paranın vakit değerini dikkate alan bir yöntemdir.
Net defter değeri:
işletmenin sahip olduğu amortismana ilişkin hareketsiz varlığa ilişkin birikmiş amortismanların, aynı hareketsiz varlığın defter değerinden çıkartılması ile elde edilen tutardır.
Net işletme sermayesi:
işletmenin cari mevcutları ile kısa vadeli borçları arasındaki fark, işletmenin net işletme sermayesidir. (nis=dönen varlıklar-k. v. yabancı kaynaklar)
Net satış kârı:
işletmenin belirli bir dönem içinde elde ettiği gelirinden, vergiler ve diğer masraflar çıkartıldıktan sonra kalan kâr, işletmenin net satış kârıdır.
Öz sermaye:
işletmenin varlıkları ile borçları arasındaki farktır. öz sermaye bilançosunun pasifinde yer alıp, ödenmiş sermaye, dağıtılmamış kârlar ve her türlü yedek akçeden oluşur.
Özvarlık:
işletmenin sahip olduğu, sermaye olarak ayrılmış fonların tamamına verilen addır. öz sermayeden zararın çıkartılması iel elde edilir.
Pasif:
parayla değerlendirilebilir borç ve yükümlülükler toplamıdır. bir bilançonun pasifi, işletmedeki varlıkların hangi kaynaklardan sağlandığını ve işletmenin hukuki ve mali yapısını gösterir.
Pazar payı:
bir işletmenin ürettiği ürünlerin satışının, aynı endüstri alanında üretilen ürünlerin satışı içerisindeki payıdır.
Sabit değerler:
ev, bina, toprak, makina gibi kullanılan ve satış için elde tutulmayan taşınır ve taşınmaz değerlerin tamamına verilen addır.
Sabit maliyetler:
kısa dönemde işletmenin üretim seviyesine bağlı olmayan giderlerdir. ışletmenin üretim miktarı azalsa da, artsa da miktarı değişmeyen kaçınılmaz giderlerdir. bina, makina, teçhizat giderleri hareketsiz maliyetlerin başlıcalarıdır.
Sabit sermaye:
bina, arsa, makina gibi itletme aktifinde bulunmakta olan ve amortisman hesabına giren varlıklar için yatırılan sermayedir. bunlar derhal paraya çevrilemezler., devamlılık gösterirler. makina, arazi, patent hakkı, her türlü donanım hareketsiz sermaye unsurlarından bazılarıdır.
Sabit sermaye malları:
bina, makina gibi üretim sırasında uzun müddet kullanılabilen dayanıklı mallardır.
Sabit sermaye yatırımları:
bina, makina gibi üretim sırasında uzun müddet kullanılabilen dayanıklı malların üretilmesi için yapılan harcamalardır.
Sermaye:
üretimde kullanılan kendisi de üretilmiş olan mal ve değerlerdir. sermaye kavramı; yatırılmış para, yatırımdan kazanılan gelir ve varlıkların parasal değeri anlamında da kullanılıyor.
Sermaye arttırımı:
bir şirketin temel sermayesine karşılık olan hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra genel kurul kararı ile yeni hisse senedi çıkarılarak şirket sermayesinin artırılmasıdır.
Sermaye giderleri:
işletmenin banka, finansal kuruluş ve borç alınan üçüncü şahıslara ödediği faizdir. finansman giderleri olarakta adlandırılırlar.
Stok devir hızı:
işletmede mevcut stoklarla satılan malın maliyeti arasındaki ilişkiyi belirten orandır.
İşletme yöneticiliği hakkında çok daha fazla bilgiye: işletmecilik kategorisinde bulunan içerikleri inceleyerek ulaşabilirsiniz.
Şirket Değerleme Yöntemleri:
Aktif değerlendirmesi, net bugünkü değer ve çarpan analizi şirketlerin değerlemesinde kullanılan temel metotlardır. Bunların yanında şirket yapılarına göre geri ödeme süresi, iç geri dönüş oranı gibi yöntemler de kullanılabilir. Aktif değerlendirmesi, şirketin bilançosunda bulunan tüm varlıklar için değer hesaplamalarının yapılıp satış fiyatının bu varlıkların değeri üzerinden belirlenmesidir. Genelde çok fazla sabit kıymeti olan, aktif yönden güçlü şirketler için kullanılır.
Net bugünkü değer ya da indirgenmiş nakit akışı yöntemi ise, şirketin ileriye dönük yaratacağı tüm nakit girişlerinden nakit çıkışlarının çıkarılması yoluyla ileriye dönük net nakit akışına ulaşılması ve gelecekte şirkete girecek bu net nakitin şu anki değerinin bulunması yoluyla yapılır. Gelecekte kazanılacak gelir için alıcının şu anda ne kadar para vereceğini gösterir. Diğer bir yöntem olan çarpan analizi ise sizinle aynı lokasyon ve sektörde olan, benzer hizmet ve ürünleri üreten, daha önce satılmış veya halka açık olan şirketlerin değerlerine bakılıp sizin şirketiniz ile karşılaştırılarak şirketinize bir değer biçilmesi yoluyla olur.
Şüpheli alacaklar:
işletmenin alacakları arasında bulunmakta olan fakat tahsil edilme şansı çok az olan alacaklardır.
Temettü / kar payı:
ortaklıkların dönem içerisinde elde ettikleri kârdan mevcut ortakların hisseleri oranında pay alma hakkıdır. söz konusu hak, hisse senedine bağlı “kâr payı kuponları” karşılığında ve bundan başka hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır. borsada işlem gören şirketler kar payı dağıtmaları durumunda nakit ve/veya hisse senedi biçiminde dağıtılabilir.
Varlık hesapları:
işletmenin bilançosunun etkin kalemini oluşturan hesaplardır. kasa hesapları, bina ve stok hesapları varlık hesaplarının başlıca kalemleridir.
Yarı mamul:
daha önceden üretim sürecine girmiş veya üretilmekte olan fakat kullanılabilir mamul durumuna gelmemiş maddelerdir.