Paranın Tarihçesi
Para geçmişten günümüze kullanılmış ve kullanılmaya devam etmiştir. Para tarih boyunca her zaman bizim bildiğimiz gibi kullanılmamıştır. Para kullanımının pek çok amacı vardır. Parayı en çok kullanma amacınız ihtiyaçlarınızı karşıladığınız için karşılığını vermektir.
Paranın tarihi, çok eski yıllara dayanmaktadır.
Paranın Keşfi
Paranın tarihine bakıldığında ilk paranın; Lidyalılar tarafından basıldığını herkes bilir. Değerli madenlerden para basan Lidya kralı Alyattes’dir ve Lidyalılar parayı ilk bulan uygarlıktır. Lidyalılar M.Ö. 7. Yüzyılda yaşayan uygarlıktır. İlk kez parayı bulan uygarlık dünyada pek çok ekonomik, sosyal, kültürel gelişmeye yardımcı olmuştur. Değerli madenlerden yapılan paraya sikke adını vermişlerdi. Sikkeler içinde bulunduğu döneme dair pek çok bilgi vermektedir. O dönemdeki hükümdarın resmi, adı ve yazılarla dönem hakkında bilgileri içerir.
Lidyalılar parayı bulmadan önce insanlar almak istedikleri şeylerin karşılığında ellerinde bulunan başka şeyleri veriyor ve takas yöntemiyle ihtiyaçlarını karşılıyorlardı. M.Ö. 9000’de Mısır’da ilk kez takas yöntemi kullanılmıştı. Paranın bulunmasıyla birlikte insanlar bu yükten kurtulmuş oldular. Lidyalıların bulduğu para madeni paraydı. Madeni paralar tüm dünyaya yayıldı ve pek çok uygarlık kendi milli parasını basmaya başladı. Uzun yıllar boyunca tüm dünya madeni para kullanmaya devam etti.
- Altın Para
M.S. 1250’de Florin adı verilmiş bir altın para Floransa’da basıldı. Bu altın para uzun yıllar boyunca kullanıldı. Avrupa kıtasında kabul gören altın para Avrupa kıtasında ticaretin gelişmesine oldukça yardımcı oldu.
- Kağıt Paranın Keşfi
M.S. 806 yılında kağıdın bulunmasıyla Çin’de kağıt para kullanılmaya başlandı. M.Ö. 118 yılında Çin devletinde deri para kullanılmıştır ve bu bazı kaynaklarda ilk kağıt para kullanımı olarak geçmektedir. İnsanların madeni paralar varken kağıt paraya ihtiyacı olmamıştır. Kağıt paranın bulunuş nedeni madeni paraların insanların ihtiyaçlarını karşılamaması değildir. Kağıt paralar ilk olarak senet amacıyla bulunmuştur. Senetler ilerleyen zamanlarda paraya dönüşmüştür ve bu sayede kağıt para bulunmuştur. İhtiyaçlarını madeni parayla karşılayabilen insanlar banknotlara geçiş için hazır değildi. Çin’de başlayan deri paralar bu nedenle dünyaya yayılamadı.
Paranın tarihinde etkili olan bir diğer olay ise dünyayı etkisi altına alan veba salgıydı. Veba salgınıyla beraber enflasyon ortaya çıktı. Enflasyonunun nedeni sahte para basımıydı. Enflasyondan kurtulma 1400’lü yıllarda oldu. Ancak ekonomik bir düzensizlik ortaya çıkmış oldu.
- Elektronik Para Kavramının Ortaya Çıkışı
Paranın gelişimiyle beraber icatlar ve keşifler hız kesmeden devam etti. Bulunan yeni icat ve keşifler ile ilk kez telgraf ile fon transferi yapımı sağlandı. Bu gelişmeler 1861 tarihinde Western Union’un kurduğu telefon hattıyla başladı. Bu telefon hattı tüm Avrupayı dolaşıyordu. Telefon hattı 1861’de kurulsada kullanılmaya ancak 1871 tarihinde başlandı. Telgrafla fon yapılmasıyla elektronik para kavramı ortaya atılmış oldu. Western Union zaman içinde günümüzde kullanımına devam ettiğimiz EFT sistemini kurarak patentini aldı.
- Ulusal Para Anlaşması: Bretton Woods
1944 yılıyla birlikte bazı devletler bir araya gelerek küresel geçerliliği olan bir para anlaşması yaptılar. Bu anlaşmayla Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası kuruldu. Dünyada mevcut olan tüm paralar ABD dolarına bağlandı ve ABD dolarıda altına bağlandı. Bu sistem yalnızca ABD Dolarına bel bağladığı için çok uzun bir süre kullanılmadı.
–
–
- Kredi Kartlarının Doğuşu
Paranın tarihsel gelişimi sadece nakit paranın yetersiz kalmasıyla devam etmiştir. Nakit para taşıyan insanlar ihtiyaçlarını karşılayacak kadar parayı taşıyamayınca ortaya kredi kartları çıkmıştır. Kredi kartına öncülük eden kişi: Frank McNamara isimli kişidir. Frank bir yerde akşam yemeği yedikten sonra yemeğinin fiyatını karşılayacak nakit paranın yanında olmadığını fark eder. Yemeğin parasını ödeyebilmek için yanına eşini çağırmak zorunda kalır. Frank böyle bir olay yaşayınca sorunu çözmek için nakit paranın yetersiz olduğunu anladı. Böylelikle Diners Clubs Cards adında dünyanın ilk kredi kartı hayata geçti. Frank’ın yaşadığı olay sayesinde günümüzde hâlâ kullanılmaya devam eden kredi kartları ortaya çıktı ve para tarihi açısından önemli yerini aldı.
1958 yılında ilk kredi kartı üretimi gerçekleştirildi. Müşterilerin kredi kartı kullanımı arttırmak isteyen Bank of America müşteriler kredi kartı talep etmese dahi onlara kredi kartı yollamaya başladılar.
- ATM’lerin Kuruluşu
ATM’lerin kuruluş fikri: John Shepherd Barron isimli kişiden çıktı. John Shepherd Barron ATM fikrini buldu ve Barclays Bank’e giderek fikrini paylaştı. Banka bu fikri değerlendirerek ilk ATM’yi hayata geçirdi. ATM’lerin yaygınlaşmasıyla banka kartlarına olan talep arttı ve banka kartları yayılmaya başladı. Günümüzde hâlâ kullanmaya devam ettiğimiz ATM’ler böylece doğmuş oldu.
- Telefon Bankacılığının Başlaması
1983 yılında Bank of Scotland isimli banka ilk kez müşterilerine telefonla hizmet sunmaya başladı. İnsanlar telefonlarla para transferi ve fatura ödeme işlerini halletmeye başladılar. Bu hizmetin bu hizmetin aldığı isim iseHomelink olarak belirlendi. Bu sayede internet bankacılığının temelleri atılmış oldu.
Teknolojik gelişmelerin hız kazanmasıyla ve internetin doğuşuyla 1990 yılında bankalar ve banka benzeri firmalar interneti kullanarak müşteri sadakati kazanmaya çalıştılar. İnsanlar değişime adapte olmakta biraz zorlanmıştı. Bu nedenle bu girişimlerle pek fazla internet kullanıcısı elde edemediler.
- Temassız Ödeme
1997 yılına gelindiğinde Mobil Oil Corp adlı bir petrol firması akaryakıt pompalarında temassız ödeme sistemi kurdu. Bu temassız ödeme sisteminin adı Speedpass olarak belirlendi. Böylelikle temassız ödeme sisteminin temelleri atılmış oldu.
2000 yılında internet tüm dünyayı etkisi altına almıştı ve tüm insanlar bankaların online sistemine kayıtlı olmaya istekli hale geldiler.
- Chip ve Pin Kullanımına Başlanılması
2005 yılında chip ve pin kullanımı başlandı. Bu sistemi kabul etmeyen perakendeciler sahtekarlık ile suçlanmaya başladılar. Chip ve pin kullanıma başlanmasıyla insanlar şifre girerek ödeme yapmaya başladılar. Ancak o zamanlar her kart chip ve pin kullanımına uygun değildi. Perakendecilerin bu sistemi kabul etmemesinin nedeni buydu.
- Sanal Paraların Bulunuşu
2009 yılıyla birlikte kripto paralar doğdu. 2008 yılında dünyada yaşanan ekonomik krizin hemen ardından ilk kripto para bitcoin adıyla yerini aldı. Şu anda bitcoin fiyatlarındaki artış hemen hemen herkesin kripto paralara ilgi duymasına neden oldu. Aynı zamanda günümüzde bazı ülkeler kendi sanal parasını üretmeye çalışıyor.
- Apple Pay ile Cüzdansızlaşma
2014 yılıyla Apple markası, Apple Pay’e yapılan bir güncellemeyle ‘fintech’ teknolojisinin devamı niteliğinde olan bir hizmet sundu. Sunulan bu hizmetle Apple markası cihazla ödeme yapmayı mümkün hale getirdi. Bu sayede insanların cüzdan taşımaması sağlanmış oldu.
Paranın Tarihsel Gelişimi
Paranın tarihsel olarak gelişimi bu şekildedir. Ancak paranın tarihsel gelişimi incelendiğinde bankaların doğuşunu atlamamanız gerekir. İnsanlar gelirlerinin fazla kısmını tasarruf yaparak birikim yapmak istemesiyle bankalar büyük önem kazandı.
Bankalar ilk kuruldukları zaman bugünkü kadar derin hizmet veremiyordu. Tasarruf yapmak isteyen kişiler bankaların olmadığı zamanlarda bu ihtiyaçlarını kendileri karşılamak zorunda kalıyordu. Tasarruf etmek istedikleri para miktarını kendileri saklamak ve güvende tutmak zorundaydılar. Bu nedenle insanlar sahip oldukları paraları kumun altına gömmeye başladılar. Çeşitli işaretlerle paralarını gömdükleri yerleri hatırlamaya çalıştılar. Evlerine gizli bölmeler yaparak paralarını korumaya çalıştılar. Para Gerçekten Araç mıdır? Amaç mıdır?
Bankacılık tarihi çok eskilere dayansa da, günümüzdeki halinde hizmet verilmiyordu. Eski zamanlarda insanlar tapınaklara değerli eşyalarını ve paralarını saklaması için veriyordu. Tapınaktaki insanlar buna yardımcı oluyordu. Bu durumla beraber bankacılığın temellerinin atıldığı düşünülmektedir.
Tavsiye Edilen İçerikler
