Karar Verme Sürecinde Stratejik Kararlar
İçindekiler
Her insan, kendi bilişsel kapasitesi ile sınırlıdır. Bu olumsuz bir durum olmayıp, farkındalık açısından önem taşır. Büyük miktarlardaki bilgiyi özümsemek ve etkili işlemek güçtür. Karar verirken belli tahminlere ve keşfedilmiş yöntemlere eğilim baskındır. Bu da karmaşık ve belirsiz durumlarda olayları yorumlamak için karar verenlere yardımcıdır. Bazen de bu durumlar, karar verirken sistematik hatalara neden olabilir.
Hatalar, insanların karar verme sürecinde, bilgi işleme ve karar verme çabasında iken, bir dizi bilişsel önyargı oluşur. Sistematik hatalar sürekli olarak ortaya çıkar. Bu gibi durumlarda yöneticilerin kötü stratejik kararlar aldıkları görülmektedir.
Aslında insanoğlu, önyargılı varlıklardır. Gerek iş gerekse özel hayatta, hemen hemen her şeye karşı önyargılı davranmayı kendimize ilke edinmişizdir. Önyargı, bazen iyi olsa da bazen kötü durumlara sebebiyet verebilir.
Bir yönetici stratejik karar alma sürecinde farkında olmadan önyargılı hareket ederse, alınan stratejik kararın kalitesi düşmektedir.
Ön yargı 3 grupta incelenir:
- İnsanların kendileri ile ilgili olan önyargıları
- Diğer insanlara olan önyargıları
- Dünya hakkındaki önyargıları
İnsanların Kendileri ile İlgili Olan Önyargıları
İnsanların kendileri ile ilgili önyargıları, kendilerini algılama biçimleri, karar ve yargılarını etkiler. Kararlarında belirsizlik ve karmaşa durumu bulunur. Pek çok kıdemli yönetici bu durumda karar vermede yeteneklerine çok güvenir. İnsanların kendileri hakkında sahip oldukları ortak yanılgı vardır. Bu yanılgılar;
Üstünlük Yanılgısı
Üstün kararlar aldığı konusunda kendisine çok güvenen kişi, başarılı olunan hallerde en çok kendisine prim verir ve başarısız olunan zamanlarda ise daha az sorumluluk alma eğilimindedir.
Aşırı Güven Yanılgısı
Kendi bilgi ve yeteneklerine aşırı bir şekilde, en üst seviyede güvenme eğilimidir.
İyimserlik Yanılgısı
Kişinin gelecekte yapacağı işlerde olumlu sonuç elde etme olasılığını abartarak, olumsuz sonuç olma durumlarını göz ardı etmesidir. Fazla iyimser bir bakış açısı ile olumsuz durumlara yer vermemektedir.
Kontrol Yanılgısı
Kişi, rasyonel analizin desteklediğinden daha fazlasını kontrol edebileceğine dair inanç taşır.
Yüksek Bağlılık Gösterme
Başarısız olacağı bilinen bir eyleme ek kaynak aktarma konusunda istekli olma durumudur.
Hakkaniyet Yanılgısı
Kişi, bir iş olumlu sonuçlandığında verdiğinden daha fazlasını hak ettiğine inanır. Kendilerinin adaletli davrandığına inanır ve buna göre davranılmasını isterler.
İnsanların Diğer İnsanlar Hakkındaki Ön Yargıları
Özellikle iş hayatında bazı insanlar, çevrelerindeki diğer insanlara karşı çok fazla önyargı barındırırlar. Kişi, kendisine daha çok inanır. Diğerlerine inancı daha azdır. Kendisi daha çok ödül ve itibar beklerken, başkalarının daha azı kabul edeceğine inanır.
Başkalarının başarısız olduğu durumlarda kendisinin başarılı olması ve kendi bilgisini mükemmel olarak nitelendirirken, başkalarını cahil bulmaktadır. Yani kişi kendisini önemli ve değerli görürken, başkalarını önemsiz ve değersiz görmektedir.
İnsanların Dünya Hakkındaki Önyargıları
Günümüzde tepe yöneticileri küresel olayları anlayabilmeli veya ihtiyaç duyduğu bilgiyi nereden elde edeceklerini bilmelidir. Aksi halde eylemlerin risk ve sonuçları hakkında yanlış hüküm verebilme durumları yüksektir. Stratejik bir seçimin olası bütün sonuçlarını öngörmenin çoğunlukla mümkün olmadığını kabul etmek gerekmektedir. Her stratejik seçim tek bir stratejik seçim değildir.
Her eylemin niyet edilen ve niyet edilmeyen sonuçları vardır. Önyargılar, bilgiye ulaştığımız her zamanda kullandığımız bir filtreleme görevi görmektedir. Ön yargılarını ilk planda tutan yöneticiler, inanç ve düşüncelerine bağlı kalarak tek bir bakış açısına yönelmekte ve iki durum arasındaki değişkenlikleri görememektedir. Kanıtlarla ispatına rağmen kendi fikrinin doğruluğunu savunmaktadır. Bu bakış açısıyla hareket eden şirket CEO’su bilgileri değerlendirerek verdiği kararlarla işletmeyi zarara uğratabilir.
Ciddi taahhütlerde bulunulan anlaşmalarda çok fazla önyargıya rastlarız. Bu önyargıda yöneticiler aldıkları bilgiye dayanarak ciddi anlaşmalar imzalayabilirler. Bu anlaşma nedeniyle işletme sorun yaşar ve zarar hatta iflasa bile sebep olabilir.
Bireysel projelerde, projenin başarılı olduğu kadar, başarısız olma durumu da söz konusu olabilir. Sorumluluğun yarattığı baskılar nedeniyle yöneticiler, proje başarısız ilerlemesine rağmen, bir inatla projenin sonuna kadar gitmesini ister ki bu da olumsuzluklar yaratır.
Bir diğer önyargı ise, büyüklük derecesi, önem derecesi, süresi ve süreci farklı olan olaylara aynı bakış açısı ile yaklaşmaktadır. Süre ve önem derecesine dikkat edilmeden konulan yaklaşım tarzı başarısızlıklara neden olabilir.
Örnek verecek olursak; bir internet sitesinin yaptığı uygulamayı örnek alıp, kendi işletmesinin internet sitesini yapan işletme, örnek aldığı işletmenin de başarı kazanacağını düşünebilir, ancak bu öyle olmayabilir.
Multitasking
Bir diğer ön yargı ise, kişinin birden çok işi aynı anda yapabileceğini düşünmesidir. Bu algı genelde bu şekilde düşünen çalışanlar nedeniyle oluşabilir. Multitasking adını verdiğimiz bu durum aslında verimliliği düşüren bir yöntemdir ve zararla da sonuçlanabilir. Multitasking Nedir?
Bu ölçütler, karar alma sürecinde meydana gelen olası durumlar olup, stratejik karar alma süreçlerinde bu durumlara dikkat edilmelidir. Böylelikle, stratejilerden elde edilecek başarı önemli ölçüde artar.
Tavsiye Edilen İçerikler
